Zonderrustdag

Zonderrustdag

 

Het is weer zondag, dus weer mijmerdag. Over de zondag bijvoorbeeld. In De Standaard van vrijdag trok een artikel in de economische katern mijn bijzondere aandacht. De inleiding achter de titel “E-commerce sloopt heilige huisjes” toonde aan hoe treffende koppen de essentie kunnen aangeven; wat ze in kranten heel dikwijls absoluut niet doen. “De opmars van e-commerce maakt van sluitingsuren en zondagsrust abstracte begrippen”, gooit die inleiding de kern los in het gezicht van de lezer. Tja, als zelfs de vakbonden bij B-post qua zondagsarbeid overstag gaan, dan overdrijft de koppenmaker van De Standaard niet met zijn keuze van het werkwoord ‘slopen’.

B-post kwam in een proteststorm terecht omdat de ontvanger van pakjes gevraagd werd die zelf te komen ophalen, wegens de overdrukte op dit kalenderpunt waar eindejaar en coronaopsluiting elkaar treffen. De CEO van B-post bleek als enige in het land verrast door die volgens hem totaal niet te voorspellen aanwas van pakjesbewegingen.

GOVERS-PEETERS

De pakjesleveranciers vormen intussen in de wijken een haast aan elkaar gesloten sliert. Het fenomeen is trouwens niet helemaal zo nieuw als dikwijls gedacht. Heel lang geleden, toen ik jong was, reden Soep van Boom (warme soep), bakker De Castro, de brouwer (twee zelfs) en uiteraard Govers-Peeters (het was Peeters-Govers maar mijn moeder verwisselde die namen om welke reden dan ook zodat het in mijn moedertaal Govers-Peeters zal blijven) bellen klingelend door de straten. Alsof die bel verbonden was met de voordeuren, draaiden die zowat tegelijk open en stroomden de huisvrouwen en masse naar de leverende kar. Voor alle duidelijkheid: ze reden elke dag van de week, behalve op zondag. Dan werkten alleen mijnheer pastoor en de voetballers. Veldcrossers ook, maar dat was niet werken, dat waren hobbyisten.

Eind 2019 haalde Govers-Peeters (Peeters-Govers dus) de laatste rijdende winkelkarren van de ooit 86 stuks tellende vloot uit het straatbeeld.

Gedwongen omdat vele winkels gesloten waren ofwel om toch iets van verwenning te zoeken in deze barre tijden van isolatie, bestellen we nu allemaal online met een drift die ooit voorbehouden was aan alcoholici die de bodem van de laatste fles hadden bereikt. Online shop je trouwens vanuit de zetel. Je hoeft niet zelf te bewegen, dus wip je ook probleemloos van de ene aanbieder naar de andere. Het gaat over een plebisciet van elk uur, om Ernest Renans woord hier even te misbruiken.

Als koerierdienst A levert binnen de 48 uur en B doet het op minder dan een etmaal, dan kiezen we toch B want onze enige band met die overzijde steunt op de combinatie prijs en snelheid. Verder reikt onze trouw niet. Daarop is A uiteraard commercieel gedwongen technieken te zoeken om onder die 24 uur te duiken. Het ultieme doel blijft dat het bestelkarretje gewoon achter de hoek staat te wachten op een signaal en de deurbel na bestelling prompt overgaat. Het heeft alles van een gekke ratrace maar iedereen snapt de logica, hoe onlogisch het ook lijkt dat het onvrede oproept wanneer een kleedje dat pas volgende week gedragen wordt niet één maar twee dagen na bestelling wordt geleverd. Pascal wist al dat ‘le coeur a ses raisons que la raison ne connaît pas’. Op die diepe waarheid liep het extreme Verlichtingsdenken trouwens te pletter.

Het is dus allemaal des mensen, meer dan ooit in een samenleving die ‘geduldig wachten op’ eerder als een slapheid dan een deugd beschouwt.

Natuurlijk moet iemand die pakjes ook komen leveren. Het zal niet verbazen dat die klus doorgaans wordt geklaard door mensen van allochtone afkomst die op de arbeidsmarkt wellicht niet te kiezen hebben uit een breed palet aan mogelijkheden. Dat een ‘oud’ bedrijf als B-post langer moest worstelen met weerstand tegen zondagswerk zal ook wel te maken hebben met het feit dat het personeelsbestand van tante Post nog wel relatief wit is. Maar die weerstand is nu dus ook gebroken.

GENESIS

Daarmee sneuvelt inderdaad een heilig huisje, letterlijk zelfs. Ik mag wel eens graag wat duiken in de Bijbel, onbetwistbaar een wijs boek. Als God daar echt de hand in heeft gehad, dan mag die wijsheid niet verbazen. Wat is God als Hij niet tenminste wijs is? Maar ook als het ‘slechts’ de neerslag vormt van eeuwenlange ervaring, is het geen gek idee om er kennis van te nemen. Gelovig zijn, vormt geen strikte voorwaarde. Mooi woord trouwens ‘gelovig’. Het houdt een slag om de arm en klinkt minder zelfzeker dan ‘weten’. De ruimte tussen ‘geloven’ en ‘weten’ noemen we ‘twijfel’. Het valt me op dat atheïsten er wel prat op gaan te ‘weten’ en zich dus voorbij de twijfel wanen. Enfin, ik dwaal af (wat zeker op een zondag mag, me dunkt).

Het gesloopte heilige huisje kom je al heel snel tegen in die Bijbel, in het eerste boek al, Genesis, hoofdstuk 2, derde vers: “God zegende de zevende dag en maakte hem heilig, want op die dag rustte God van al het werk dat Hij scheppend tot stand had gebracht.” God maakt de zevende dag heilig en e-commerce slingerde die met een zware bol-punt-com tegen de grond.

FRIMAIRE

Het is niet de eerste poging om de zondag uit te hollen. Op 24 november 1793 bepaalde een decreet dat die dag 4 Frimaire An II zou gaan heten. Een nieuwe tijd, gebaseerd op de rede, verdiende een nieuwe kalender, ook steunend op de rede. We kennen de periode waarin die nieuwe kalender werd ingevoerd als ‘de Terreur’.

Die kalender schafte trouwens niet de rustdag af, want elke laatste van de tien dagen tellende week werd de nieuwe ‘zondag’, de décadi. Daarin gaan wij nu natuurlijk een stuk verder. We hebben niets tegen rustdagen, vinden het wel onnodig dat die gemeenschappelijk moeten beleefd worden. Naar de mis gaan we toch niet meer en ontspannen doen we ook veel individualistischer dan vroeger.

En het gezin dan? Welke dagen brengen we samen in vrije tijd door? De statistieken leren dat een groeiend percentage mensen alleen leeft en woont, en dat vele anderen in samengestelde combinaties hoe-dan-ook specifieke regelingen moeten treffen, aangepast aan de individuele situatie. Hoe past één gezamenlijke vrije dag nog bij zo’n verbrokkeld samenlevingsmodel? De wijsheid van Genesis, dat echte rust gemeenschappelijk wordt beleefd, kreunt onder zware druk.

Dat ‘andere’ gemeenschappen ook in corona-tijd blijven samenkomen met tientallen of zelfs honderden op familiefeesten, kan er niet echt in bij mensen die al een zucht van opluchting horen te slaken wanneer ze Kerstmis met één persoon extra mogen vieren. Alleenstaanden krijgen, bij grote uitzondering, het recht van de overheid die hoogdag twee (2!) mensen tegelijkertijd te ontvangen. Het is een droeve vaststelling dat zo’n avond met drie voor vele alleenstaanden ook buiten corona-tijd wel degelijk iets heeft van een uitzonderlijke massabijeenkomst.

SATURNINUS

Maar een mens leeft natuurlijk niet alleen. Dat begrepen die Franse Revolutionairen heel goed en dus probeerden die de Cultus van het Opperwezen als alternatief voor de katholieke godsdienst in te voeren. Hun kalender leek ook wat kaaltjes tegenover de rijk beladen Gregoriaanse, waar elke dag één maar meestal meer heiligen worden geëerd. Vandaag is het bijvoorbeeld de beurt aan Onze-Lieve-Vrouw van Beauraing. In dat Waalse plaatsje verscheen de Heilige Moeder in de jaren 1932-’33 liefst 33 keer aan vijf lokale kindjes. Zij kreeg 29 november toebedeeld; in vroegere tijden aanleiding om te gaan vieren. Ja, die katholieke zondagen boden ook aardig wat aanleiding tot vertier.

Je kan ook kiezen. Wie minder op heeft met Maria-verschijningen hoeft niet te wanhopen. De Heilige Radboud staat vandaag ook op de kalender. Een tip voor de meer positivistisch ingestelde gelovigen want hij wordt aanbeden als de heilige voor de wetenschapsbeleving en de Nijmeegse universiteit heet sedert 2004 naar hem Radboutuniversiteit.

Of voelt u zich meer verbonden bij het lot van Saturninus van Toulouse, heilig verklaard omdat hij weigerde te offeren voor de afgoden waartoe heidense priesters hem dwongen? Wie wat onvrede voelt met die koopjeswoede kan zich vandaag misschien even tot Saturninus wenden als stil verzet tegen de zondag slopende offergaves voor Sint Consumentismus.

De dichter Fabre d’Eglantine, die de namen van die nieuwe Republikeinse Kalender uit zijn pen had gewrongen, had het allemaal door. “De priesters hadden elke dag van het jaar toegewijd aan de gedachtenis van een zogenaamde heilige. (…) We hebben gedacht dat de natie, na deze benden heiligverklaarden uit haar kalender verjaagd te hebben, in plaats van hen opnieuw alle zaken moest vinden die de echte nationale rijkdom uitmaken: de nuttige voortbrengselen van de aarde, de middelen waarvan wij ons bedienen om haar te bewerken, die tamme dieren, onze trouwe dienaars, die in de ogen van de rede ongetwijfeld veel kostbaarder zijn dan de zaligverklaarde geraamten die uit de catacomben van Rome werden gehaald.” Kerstmis werd prompt bevorderd tot de dag van de Hond. Hoeveel honden mag je trouwens in huis ontvangen op 25 december volgens het jongste Ministeriële Besluit?

Aan diegenen die het helemaal eens zijn met Fabre d’Eglantine, toch deze raad: wees voorzichtig. D’Eglantine was een geestdriftig aanhanger van de Terreur die de guillotine – de onverbiddelijke gelijkmaker – overuren deed draaien tot hij, de dichter, zelf onder het ‘bois de justice’ werd gelegd.

SECULIERE HEILIGEN

Die revolutionairen begrepen dus dat je de godsdienst wel kan proberen uitroeien maar niet de religie, het geloof in ‘hogere zingeving’. Aangezien weinigen vandaag nog Onze-Lieve-Vrouw van Beauraing vieren, krijgen we ter compensatie een seculiere heiligenlijst voorgeschoteld. Het is vandaag de Internationale Dag van de Solidariteit met het Palestijnse Volk, zo schrijven de Verenigde Naties voor. Dinsdag volgt Wereldaidsdag, donderdag de Internationale Dag van Personen met een Handicap en zaterdag Internationale Vrijwilligersdag.

Soms haakt die seculiere heiligenkalender nog wat in de katholieke want Werelddierendag valt op 4 oktober, jawel de feestdag van Sint Franciscus van Assisi. Dan waren die Franse Revolutionairen doortastender door Kerstdag aan de Hond te wijden.

Zoals ook de Kerk nooit stopt met heiligverklaringen, zo ligt momenteel in de Kamer een voorstel op tafel om een Dag van de Genocide in te voeren, naast de specifieke Genocidedagen voor de Joden, Armeniërs, Rwandezen, enzovoort. Misschien wijden we 25 november ooit nog eens aan Maradona, want de Kerk had wel door dat mensen zich graag identificeren met helden die ooit echt geleefd hebben.

De echte uitvinden van die Revolutionaire kalender, de wiskundige Charles-Gilbert Romme, wond er geen doekjes om: “Mijn kalender? Die is bedoeld om de zondag volkomen te vernietigen.” Hij werd gedreven door actieve afkeer voor de godsdienst maar overspeelde zijn kaarten. Gregorius’ jaarindeling nam het snel weer helemaal over van Rommes hersenspinsel. De motor van de bulldozer die nu over de zondag rolt, vindt de brandstof in de technologie van de elektronische bestellingen en het globalisme van de wereldwijde concurrentie zonder grenzen. Dat zijn geen idealen en dus minder gemakkelijk te overtroeven.

Vindt u dit stukje wat prekerig? Mag toch. Het is zondag. Seffens moet ik spijtig genoeg alweer de volgende werkweek gaan voorbereiden. Ik zou het eigenlijk wel fijn vinden mocht men van de zondag een officiële en opgelegde rustdag maken. Ik laat mijn pakjes morgen wel komen; die van gisteren liggen toch nog ongeopend op tafel.

Indien u het geluk beschoren is er een te hebben, geniet dan van uw zondagsrust.

 

Tekst verschenen op mijn Facebookpagina op 29 november 2020.

 

Labels