Zondagsmijmering: Klokkengepruts

Gazet van Antwerpen liet een gezondheidsspecialiste fulmineren tegen het zomeruur en zelfs tegen het winteruur. De klok moet gelijk met de Big Ben, dan zouden we allemaal kerngezond stokoud worden. Want de natuur wil het zo, vat ik haar betoog wat samen.

Klopt, … een beetje. Eigenlijk - en nu komt onweerstaanbaar de leraar weer boven, één bovendien die jarenlang ook aardrijkskunde gaf - horen wij in de uurgordel van London. Dat we aansluiten bij de klokken van Berlijn en Parijse schoof de gezondheidsspecialiste in de schoenen van Hitler die, als ware hij een EU avant la lettre, een eengemaakte Centraal Europese Tijd invoerde. Hitler of niet, gemakkelijk is dat wel gebleken. Daarmee schoven wij dus wel uit onze ‘natuurlijke’ Greenwich Tijd recht in de Centraal Europese, één uur meer oostelijk.

‘Natuurlijk’ hoort wel tussen aanhalingstekens, want die uurgordels zijn zelf weinig natuurlijk. De zon schuift natuurlijk (nu zonder aanhalingstekens) niet op in 24 uurschokken maar gelijkmatig, tegen een tempo van 360 graden (wereld rond) per 24 uur (per dag) of 15 graden per uur of 1 graad per 4 minuten.

Zelfs in ons kleine Vlaanderen geeft dat al verschillen. Het meest westelijke De Panne ligt op 2.59 graden oosterlengte (OL). Voeren, aan onze oosteinde, 5.75 OL. Ze liggen 3.16 graden uit elkaar. De zon komt op in het oosten, dus in Voeren komt die aan de kim gluren wanneer De Panne het nog moet doen met een beloftevolle lichtschijn. De zon heeft om die 3.16 graden (aan 4 minuten per graad) te overbruggen dus zowat 12,5 minuten nodig, de tijd dat ze in De Panne langer moeten wachten dan in Voeren op de echte ochtendstond.

De middag, moment dat de zon het hoogst staat, valt in De Panne dan ook een kwartiertje later dan in Voeren.

Elk dorp een eigen uur, het heeft iets sympathieks maar echt gemakkelijk is het niet. Wanneer moeten ze dan aan de Reyerslaan met het nieuwsbericht beginnen. Voerense tijd? Dan mist wie in Antwerpen lokaal-uurvast inschakelt de hoofdpunten en wie De Pannes-uur volgt zelfs het sportnieuws.

Voor de NMBS bood het wel een handig excuus om in het honderd lopende uurregelingen te verklaren.

Maar die dorpsuren, daarvan namen ze in die nog in op tijd rijdende treinen gelovende 19e eeuw afstand. Slimme maar vooral rationeel ingelegde mensen beslisten om de wereld in te delen in 24 gordels van elk 15 graden en omdat London toen nog veel te zeggen had kwam de eerste in randgemeente Greenwich liggen. Uiteraard, zo clever zijn die Britten wel, niet met Greenwich op de snee van twee gordels maar er midden in. Die eerste gordel begint daarom 7,5 graden ten westen en eindigt 7,5 graden te oosten van de nulmeridiaan.

Daar op voortbouwend trokken ze banen, lopend van noord- naar zuidpool, waar op de rand de klok met schokken van een vol uur verspringt. Wie de wereld rondreist, verslijt wel de uurwijzer maar de minuten- en secondenwijzers kunnen onberoerd gelaten worden (tenware u op die weinige plekken vertoeft waar ze met halfuurschokken werken).

Daarmee weten we meteen dat Vlaanderen bijna aan de oostgrens van die eerste uurgordel valt maar aangezien hetzelfde uur hanteren als de rest van het vasteland toch handiger is dan een gelijke klok met die gekke Engelsen, wipten we uurgewijs naar de aanpalende oostelijke gordel hoewel we daar ‘natuurlijk’ niet in thuis horen.

Had u mij ooit als leraar aardrijkskunde mogen genieten (of moeten verdragen) was u reeds als adolescent van dat manifeste maar weinig gekende bedrog op de hoogte gesteld.

Goed, terug naar die gezondheidsspecialiste. Die wil het onrecht herstellen en had het aan haar gelegen, was de klok vannacht niet één maar twee uur teruggezet en wel definitief. Veel gezonder, want veel ‘natuurlijker’, klinkt haar argumentatie.

Mocht het midden van onze dag ‘s middags liggen, was er weinig tegen haar betoog in te brengen. Ik ken uw levenspatroon niet maar wanneer u 12 uur in het midden van uw dag wil laten vallen en van 8 uren nachtrust genieten, dient u het ledikant te verlaten om 4 uur ‘s ochtends en weer op te zoeken wanneer de klok 20 slaat. Dan valt middag mooi in het midden van de dag.

Mijn dagindeling valt ietwat anders. ‘s Middags zijn er hoop en al een vijftal uren verstreken en wachten er nog elf à twaalf in (in aflopende mate) wakende toestand. Een echte middag is een concept voor wie met de kippen op stok gaat.

Als we de klok op Britse tijd zetten, komt de zon begin juli op om halfvier (jawel, 3.30 uur) en duikt weer onder tegen kwart voor acht (jawel, 19.45 uur). Wie rond elven gaat slapen, leeft met het zomeruur een dik uur in het donker, met die ingreep van de gezondheidsspecialiste ruim drie uren. Twee uur zon kwijt, per dag! Is het dan gezonder om in het donker te leven? Kweeni.

Dus we lossen het ofwel op door in het vervolg op te staan om een uur of vier/vijf en dan valt de hoogste zonnestand om 12 uur, mooi in het midden van de dag. Of we staan op om een uur of zes/zeven en valt de hoogste zonnestand in het midden van de dag die dan valt rond 14 uur.

Die laatste truuk noemen we zomeruur.

Gemakkelijk, verrassend natuurlijk en dus best wel gezond, denk ik dan. Maar van de klok blijven en vervolgens opstaan en slapengaan met de kippen is ook een oplossing, dat klopt.

Seffens gaan we met Tuur naar de natteneuzenwandeling. We hebben gisteren geoefend (zie foto 1) en nu is hij aan de laatste voorbereidingen bezig, de concentratieoefening (foto 2).

Met of zonder hond, geniet van deze heerlijke eerste lentedag in het winteruur.

Facebook, 30 oktober 2022