Vlaams is politiek, Belgisch is neutraal

Over de afgelaste tentoonstelling van curator Johan Swinnen is al veel geschreven, ook door mij. Gisteren nog.  Toch kom ik er nog eens op terug, de laatste keer mag ik hopen.

De zaak heeft alvast het voordeel dat Johan vandaag in De Standaard ruim wordt geïnterviewd, al kan Marc Reynebeau het niet laten oude roddels nieuw leven in te blazen. Ze kunnen het niet laten, mijnheer. Enfin, de rest van het interview staat stevig en kan misschien toch weer eens mensen aan het denken zetten, want Johan geeft wat achtergrond bij de gebeurtenissen.

Enkele dagen eerder plaatste Guido Fonteyn een opiniestuk in diezelfde krant over datzelfde onderwerp. Bij dat artikel staat een citaat van fotografe An Van Daele, waar ik achter ben blijven haken. ‘Toch is het belangrijk dat Belgische fotografen een platform in eigen land houden en dat hoeft niet alleen om Vlaamse fotografie te gaan. Door die expo rond de geschiedenis van Belgische fotografie te organiseren, viel een en ander misschien te voorkomen.’

Een fotograaf uit Tilburg uitsluiten, kan perfect en is niet uitsluitend.

De aap komt hier expliciet uit de mouw. Het woord ‘Vlaanderen’ vormt de steen des aanstoots. ‘Belgische’ fotografen moeten een platform houden in eigen land – dat kan dus wel – maar dan moet het ‘niet alleen’ om Vlaamse fotografie gaan – want dat is blijkbaar beperkend. (Johan heeft het overigens over fotografie in Vlaanderen.) Bakent de omschrijving België niet af? Een fotograaf uit Tilburg uitsluiten, kan met andere woorden perfect en is niet uitsluitend. Een grens is geen probleem, voor zo ver ze Belgisch is. Een Vlaamse is verwerpelijk.

Een expo rond ‘Belgische’ fotografie had de ellende wellicht kunnen vermijden, zegt Van Daele. Aan een tentoonstelling over Belgische fotografie zouden afhakers dus wel deelnemen. Daarachter zit het idee: ‘Belgisch’ is een neutraal begrip, ‘Vlaams’ een politiek. Het eerste wekt geen weerstand, het tweede roept op tot verzet, wellicht wegens alle clichés die daar aan vasthangen.

De logica mag krom lijken, het is een manier van denken die wijd verspreid is. Vlaamsgezinden houden dat best in het achterhoofd, want daarom starten ze in elke discussie met een objectieve achterstand.

(8 maart 2014)

FOTO: ‘Fotograf’ door Roger Rössing (Deutsche Fotothek)