Kamerdebat na de State of the Union

Peter De Roover (N-VA): Ik vrees dat het budget van anderhalf miljoen euro voor fact checking van fake news, dat de premier gisteren in het vooruitzicht heeft gesteld, nu al is opgebruikt door de heer Di Rupo. Wat hebben wij al gerealiseerd en wat staat er nog op stapel in de volgende zeven maanden? Bij de start van deze regering waren wij uit op een structurele ombouw van dit land, die voor ons noodzakelijk blijft, maar waarvoor wij helaas geen bondgenoten konden vinden. Wij hebben toen gekozen voor realisme en verantwoordelijkheidszin, om te realiseren wat wel mogelijk is en daarin hebben wij ons loyaal getoond.

Onze gezamenlijke verwezenlijkingen mogen er zijn. Zo hadden we willen afsluiten met een begrotingsevenwicht. Dat halen we inderdaad niet, maar we hebben wel tweederde van het parcours afgelegd in moeilijke omstandigheden. Deze regering kon de uitgaven immers verminderen met 2,4% van het bbp, een primeur in deze eeuw.

We hebben het overheidsbeslag teruggeschroefd. Onder de regering-Di Rupo steeg dat nog met ruim 1%. De belastingen werden verlaagd met 5 miljard. Onder de regering-Di Rupo namen die toe met ruim 7 miljard. Hadden wij het vorige beleid verdergezet, dan hadden wij nu een overschot van 1% van het bbp en dus geen budgettaire problemen, maar dan wel ten koste van een loodzware factuur voor de burger. Het tekort hebben we teruggedrongen met 1,8 procent, dubbel zoveel als onder de regering-Di Rupo. Een begroting in evenwicht hebben we dus niet gehaald, maar met de resultaten die we kunnen voorleggen kan men niet spreken over een ontspoorde rijksbegroting, tenzij men blind is of van kwade wil, of beide.

We hebben ook ruim 200.000 jobs gecreëerd: 200.000 mensen hebben zich dus actief in de economie kunnen inschakelen, wat voor ons de enige remedie tegen armoede is. De cijfers wijzen dit ook uit: het verschil in armoederisico tussen werkende en inactieve mensen is enorm.

Het werkloosheidscijfer is vandaag het laagst sinds 1977, het is met 25% gedaald sinds de regering-Di Rupo. Daar mogen wij trots op zijn. Om nu ook het probleem van de niet-ingevulde vacatures aan te pakken, staan er 28 maatregelen op stapel.

Kristof Calvo (Ecolo-Groen): De keerzijde van dit beleid is dat men een heleboel mensen net verder van de arbeidsmarkt wegduwt. Een recordaantal mensen moet rondkomen met een leefloon. Een andere piek zien we in het aantal langdurig zieke mensen, waarvan velen met psychische moeilijkheden. Dat beleid wil deze regering nog voortzetten door de degressiviteit van de werkloosheidsuitkeringen nog verder te voeren. Is de heer De Roover daar ook zo trots op?

Peter De Roover (N-VA): De heer Calvo plaatst vermoedens tegenover het feit dat er 200.000 jobs extra zijn. Activeren is volgens ons de enige consequente remedie tegen armoede. Bovendien laten wij mensen die van een leefloon moeten leven, niet in de kou staan. De leeflonen zijn door deze regering opgetrokken. Mensen die de weg naar de arbeidsmarkt nog niet hebben gevonden, moeten wij helpen. Wij moeten ervoor zorgen dat er meer werk op maat wordt aangeboden.

Raoul Hedebouw (PTB-GO!): U zegt dat u er trots op bent dat de werkloosheid is gedaald. In de praktijk hebben de maatregelen van uw regering ertoe geleid dat er meer mensen worden uitgesloten van het recht op een werkloosheidsuitkering. Vandaag zijn er in Vlaanderen, Wallonië en Brussel bijna 40.000 mensen die een beroep moeten doen op het OCMW. Dat aantal is nooit zo hoog geweest! Dat zijn gecheckte feiten! Bevestigt u dat er de voorbije tien jaar nog nooit zoveel mensen moesten aankloppen bij het OCMW?

Kunt u ons studies voorleggen die aantonen dat er een verband is tussen een snellere degressiviteit tot 1.000 of 1.100 euro per maand en het zoeken naar werk? Vorige week hebben een groot aantal wetenschappers een opiniestuk ondertekend waarin het tegengestelde werd aangetoond. Wie met dit bedrag moet overleven, heeft niet de energie en de tijd om werk te zoeken.

Peter De Roover (N-VA): Er is vandaag een rigiditeit die jobcreatie verhindert. De historisch gegroeide lage activiteitsgraad in ons land is de belangrijkste oorzaak van het huidige overheidstekort, al heeft deze regering de werkzaamheidsgraad al kunnen optrekken.

De wetenschappelijke basis waarmee het nut van de degressiviteit in twijfel wordt getrokken, stel ik ter discussie. Men kan het Zweedse model niet half kopiëren en er dan conclusies uit trekken of zelf bij fantaseren. Bovendien zijn er evenveel wetenschappers die de wetenschappelijke evidentie die de heer Hedebouw aanhaalt, tegenspreken. Wij zijn ervan overtuigd dat de degressiviteit zal bijdragen aan de activering.

Laat ons niet vergeten dat mensen ook zelf economische activiteit kunnen creëren. Vorig jaar was er een absoluut record in het aantal starters, een kwart meer dan onder de regering-Di Rupo.

Naast de verhogingen van de leeflonen en de laagste pensioenen, krijgen de mensen met de laagste lonen dankzij de taxshift een extra maandloon.

Raoul Hedebouw (PTB-GO!): Tijd voor een factcheck. Wat vindt de heer De Roover ervan dat 40.000 van de werknemers in die nieuwe jobs, working poor zijn? Het armoederisico voor deze categorie is verhoogd van 3,9% tot 4,7%. Is deze regering het Duitse model in België aan het invoeren? Daar hebben miljoenen mensen een loon dat niet volstaat om van te leven.

Peter De Roover (N-VA): Het risico op armoede is onder deze regering gedaald met 0,8%. Vindt de heer Hedebouw dan dat de oplossing voor armoede bij de uitkeringen ligt? Daarover zijn wij het oneens. Wij zien de oplossing in activering en wel op de private markt. Gezien zijn ideologie meent de heer Hedebouw allicht dat we honderdduizenden mensen moeten aanwerven bij de overheid. Dat is niet de optie die wij kiezen.

Raoul Hedebouw (PTB-GO!): Dit antwoord is helemaal naast de kwestie. Ik heb het niet over uitkeringen, maar over jobs, meer bepaald over lagekwaliteitsjobs die mensen niet uit de armoede halen. Er zijn 40.000 mensen met zo'n job. Vindt de heer De Roover het acceptabel dat werkende mensen in België in armoede leven?

Monica De Coninck (sp.a): De heer De Roover spreekt maar over activering, maar dat is een gewestelijke bevoegdheid. Het aantal langdurig werklozen is in één jaar gedaald van 67.000 naar 65.000. Maar de cijfers tonen ook dat mensen ouder dan 40 bijzonder moeilijk aan een job geraken. De VDAB investeert te weinig in begeleiding. Langdurig werklozen komen daardoor bij het OCMW terecht, maar de OCMW's worden geleidelijk aan afgeschaft. De mensen worden dus gewoon losgelaten, van activering komt op dat moment niets meer in huis.

Peter De Roover (N-VA): Onze taxshift is gericht op de lage lonen. Mensen met een brutoloon van 2.000 euro krijgen er maandelijks 106 euro bij. Mensen met een minder goed betaalde job, worden op die manier toch beter verloond. Door het hoge belastingniveau in dit land waren mensen niet gemotiveerd om van een uitkering over te stappen op werk. Die tanker hebben wij gekeerd.

Activering is inderdaad een gewestelijke bevoegdheid. De werkloosheid in Vlaanderen daalt elke maand. Op het einde van de regering-Di Rupo was de langdurige werkloosheid gestegen, terwijl ze vandaag opnieuw gezakt is.

Langdurig werklozen dreigen niet meer activeerbaar te worden. Met de degressiviteit van de uitkeringen willen wij daarom mensen zo snel mogelijk terug op de arbeidsmarkt krijgen.

Raoul Hedebouw (PTB-GO!): Volgens Statbel is het armoederisico gestegen van 15,5% in 2014 tot 15,9% in 2017, d.i. een stijging met 0,4% en niet een daling met 0,8%, zoals de heer De Roover net heeft gezegd. Ik hoop dat het budget van anderhalf miljoen euro voor het factcheckfonds op een weloverwogen manier zal worden geïnvesteerd, zodat we de uitspraken van de meerderheid zullen kunnen checken. Een vergissing is menselijk, maar men moet de anderen er niet van beschuldigen fake news te verspreiden!

Monica De Coninck (sp.a): De langdurige werkloosheid onder de regering-Di Rupo steeg met slechts 0,8% ondanks de economische crisis. Ik ben er fier op dat het slechts 0,8% was. De eerste minister heeft ook gezegd dat de regering-Di Rupo de economische crisis zo goed gemanaged heeft.

Eerste minister Charles Michel: Dat heb ik niet gezegd.

Monica De Coninck (sp.a): De taxshift heeft 12 miljard euro gekost. De 200.000 extra jobs zorgen voor 2 miljard euro meer inkomsten voor de sociale zekerheid. Er moet dus nog 10 miljard euro worden gecompenseerd.

Peter De Roover (N-VA): Volgens Eurostat daalde de armoede in de periode 2014-2017, mijnheer Hedebouw.

Mevrouw De Coninck merkt op dat de taxshift de regering 12 miljard euro gekost heeft. Wij zijn tevreden dat wij dat geld aan de burgers hebben kunnen teruggeven.

Monica De Coninck (sp.a): Maar aan welke burgers? De winstmarge van bedrijven is enorm gestegen. Deze regering heeft inderdaad veel geld uitgedeeld, maar ik vraag mij af aan wie.

Peter De Roover (N-VA): We hebben de laagste pensioenen opgetrokken, de leeflonen verhoogd en de taxshift gerealiseerd. Winst moet niet worden gecriminaliseerd, het is geen vies ding. Door winst kunnen er meer jobs gecreëerd worden en dat willen wij inderdaad stimuleren.

Monica De Coninck (sp.a): Met zoveel winst zouden er veel meer jobs moeten worden gecreëerd. De winst gaat naar ICT, mechanisering en outsourcing naar het buitenland, maar niet naar jobs voor de mensen!

Minister Johan Van Overtveldt: De inkomsten uit de vennootschapsbelasting nemen toe, ondanks een verlaging van de tarieven.

Meryame Kitir (sp.a): Dat is niet waar.

Minister Johan Van Overtveldt: Ik zal de cijfers bezorgen.

Georges Gilkinet (Ecolo-Groen): De verhoogde ontvangsten uit de vennootschapsbelasting houden verband met het hogere aantal voorafbetalingen van die belasting. De regering stelt de feiten eens te meer mooier voor dan ze zijn. Gisteren zei de premier dat alle maatregelen voor de aanpak van belastingfraude werden uitgevoerd, maar het Rekenhof stelt dat er maar aan een derde van de aanbevelingen van dit Parlement gevolg werd gegeven.

Peter De Roover (N-VA): Ook voorafbetalingen zijn een gevolg van economische activiteit.

Mevrouw De Coninck, ook innovatie is een drijfveer voor volgende jobs. Of moeten we computers gaan kapot slaan? Het is een goede zaak dat winst naar investeringen in innovatie gaan.

Monica De Coninck (sp.a): Een van de technieken in een debat is het belachelijk maken van de tegenstander. Ik heb niet gezegd dat er niet geïnvesteerd moet worden in innovatie, maar dat er meer geïnvesteerd moet worden in de vorming van werknemers en werklozen, zodat ze vertrouwd kunnen raken met de nieuwe methodieken. Werkgevers investeren wel in hoogopgeleiden, maar niet in laagopgeleiden, terwijl men wel van hen verlangt dat ze tot hun 67 jaar blijven werken.

Peter De Roover (N-VA): Ook wij zijn een voorstander van permanente scholing. De Vlaamse regering heeft heel wat succesvolle initiatieven genomen om schoolmoeheid te bestrijden. Werknemers zullen tot hun 67 moeten werken als ze op 22 jaar starten in het jaar 2030. Werknemers met een laag loon zullen dus vrijwel nooit tot 67 jaar moeten werken. Ik begrijp dat het moeilijk is, maar wij willen het model van de vroege, veel lagere pensioenen verlaten. Ook voor de zware beroepen zullen we de nodige beslissingen moeten nemen op basis van transparante en onderbouwde budgettaire analyses.

We hebben ook een veiligheidscultuur geïntroduceerd. Ik had tussen haakjes niet verwacht dat de heer Di Rupo met zijn pleidooi voor meer politieagenten op straat het Antwerpse model zou promoten. De minister van Defensie heeft een correct en transparant beslissingsmodel voor legeraankopen uitgedokterd dat zelfs in het buitenland wordt bestudeerd. Het is belangrijk dat er nu snel knopen worden doorgehakt.

Daarnaast bestaan er geen tovermiddelen voor de aanpak van transmigranten, maar de regeringsmaatregelen beginnen wel vruchten af te werpen. Zelfs socialistische burgemeesters erkenden dat de voorbije dagen. Daarvoor moeten we dan wel de nodige middelen uittrekken.

Veiligheid heeft ook te maken met het verzekeren van onze grenzen. Niemand in dit halfrond pleit voor een opengrenzenbeleid, maar als er maatregelen worden genomen om die grenzen te beveiligen en te controleren, wordt er door sommigen alles aan gedaan om die onmogelijk te maken. Wie de regels om hier wettelijk te kunnen verblijven, niet volgt, brengt daarmee niet alleen alle migranten in diskrediet, maar krijgt ook – en terecht! – de kwalificatie 'illegaal' opgestempeld. Voor mijn fractie blijft illegaliteit principieel onaanvaardbaar.

Inzake onze energievoorziening is een voorspelling van mogelijke bevoorradingsproblemen, alleszins niet nieuw. Ik ben blij met de inspanningen die de voorbije dagen ter zake werden geleverd, want het verzekeren van goede energiebevoorrading is een zaak van cruciaal belang.

Kristof Calvo (Ecolo-Groen): Het is moedig van de heer De Roover om nu het energiethema aan te snijden. Zijn partij – ik noem ze de Nucleaire Vlaamse Alliantie – draagt immers een enorme verantwoordelijkheid voor de huidige situatie. Het is zelfs ongelofelijk dat de premier uitgerekend Angela Merkel – volgens Bart De Wever dé bron van alle Europese ellende – heeft moeten bellen om de problemen van de N-VA op te lossen. Gelukkig is Duitsland wel al begonnen aan een energietransitie. We moeten dus blij zijn dat Angela Merkel "wir schaffen das" zegt tegen de heer Michel, want met de N-VA en haar blind vertrouwen in stokoude kerncentrales zullen de lampen niet gaan branden!

Ahmed Laaouej (PS): Kan de heer De Roover de verklaringen van de premier over de nucleaire voorzieningen en de garanties van ENGIE bevestigen.? Volgens mevrouw Marghem is de informatie in de krant L'Echo niet betrouwbaar omdat die info niet is nagetrokken. Beide stelden ze dat er geen contact is geweest tussen de krant en het kabinet van minister Marghem. Klopt dit of is deze informatie onvolledig?

Jean-Marc Nollet (Ecolo-Groen): De premier heeft zich ongetwijfeld gebaseerd op informatie die hij van het kabinet van minister Marghem kreeg toen hij verklaarde dat er geen contact is geweest tussen L'Echo en het kabinet. Ik stel voor dat u het woord neemt om dit recht te zetten, mijnheer de eerste minister, te erkennen dat datgene wat men u vroeg ons te zeggen fout was en toe te geven dat er wel degelijk contacten waren tussen de krant en het kabinet, zelfs al kreeg de journaliste geen antwoorden. Het zou namelijk niet de eerste keer zijn dat uw minister van Energie u misleidt. Dan zwijgen we nog over andere voorvallen in deze regering, waarin met name mevrouw Galant een rol speelde.

Eerste minister Charles Michel: Mijn kabinet heeft hierover geen vragen ontvangen. Na mijn verklaring heb ik vernomen dat L'Echo mijn kabinet op de hoogte had gebracht van de contacten die de krant de dagen daarvoor had met het kabinet van minister Marghem. Het is niet duidelijk welke vragen er exact werden gesteld.

Het belangrijkste punt is dat de regering een wetsontwerp over nucleaire voorzieningen heeft goedgekeurd en de minister een mandaat heeft gegeven.

Jean-Marc Nollet (Ecolo-Groen): Gisteren brak de eerste minister nog een lans voor de strijd tegen fake news en vandaag doet hij in het Parlement zelf de waarheid geweld aan.

Mevrouw de minister, een journalist heeft contact opgenomen met uw kabinet. U hebt de eerste minister echter laten weten dat er geen contacten zijn geweest, wat hij hier heeft herhaald. Dat is foute informatie! De eerste minister moet rechtzetten wat er is gezegd. Ik verzoek de leden van uw regering in de toekomst niet meer zo licht over dit soort zaken heen te lopen.

Ahmed Laaouej (PS): De eerste minister kraamt zoveel onwaarheden in het Parlement uit dat hij op zichzelf het budget voor dat beruchte fonds ter bestrijding van nepnieuws dreigt op te souperen!

Mijnheer de eerste minister, u hebt hier niet de volledige waarheid verteld toen u bevestigde dat er geen contact tussen L'Echo en het kabinet van minister Marghem geweest is. Ze heeft u klaarblijkelijk verkeerd geïnformeerd. Het is onaanvaardbaar dat u zich in een delicate positie tegenover het Parlement hebt laten manoeuvreren.

Bert Wollants (N-VA): Ik stel vast dat er inzake het energiethema heel wat verklaringen worden afgelegd. Duitsland vervoert via ons land stroom die uit bruinkoolcentrales wordt gewonnen, goed voor 19.000 MW. Het is vreemd te moeten vaststellen dat de Europese regels op het vlak van interconnectiecapaciteit niet worden nageleefd door Duitsland, een land dat nochtans vaak als voorbeeld voor een geslaagde energietransitie wordt aangehaald.

Wat de kernuitstap betreft, geeft men deze regering de schuld voor het feit dat er nog één kerncentrale draait. In het voormalige plan-Deleuze hadden er dat nog vier moeten zijn in november 2018! Ik stel vast dat men alles op een hoopje gooit. Diegenen die hardnekkig aandringen op het sluiten van extra centrales, wil ik erop wijzen dat de centrales die we vandaag nodig hebben, eigenlijk al dicht hadden moeten zijn, met alle stroomtekortproblemen van dien.

Peter De Roover (N-VA): De heer Wollants brengt die Duitse problematiek terecht onder de aandacht en hij doet dat niet voor het eerst. Mocht de stroom in november uitvallen, is dat vergelijkbaar met de situatie die we zouden kennen met een groen beleid én meteen het bewijs dat een bruuske kernuitstap niet mogelijk is, rekening houdend met de eisen op het stuk van beschikbaarheid, betaalbaarheid en economische leefbaarheid. Dat standpunt houdt geen afwijzing van de transitie in, maar voorzichtigheid blijft nu eenmaal geboden. Ik wil er ook op wijzen dat de actieve centrales passend en correct moeten worden onderhouden.

Kristof Calvo (Ecolo-Groen): Mijnheer De Roover, ik wil er vooreerst op wijzen dat uw partijgenoot minister Jambon bevoegd is voor de nucleaire veiligheid. En niet het groene programma op zich is het probleem, wel dat het niet is uitgevoerd. De kernuitstap werd op 31 januari 2003 goedgekeurd. Men kan dus bezwaarlijk van een bruuske uitstap gewagen. In plaats van met een weloverwogen gefaseerde uitstap, zitten we nu ineens met een kernstop, die inderdaad bruusk en geïmproviseerd is. Daarvoor zijn de pronucleaire partijen MR en N-VA verantwoordelijk.

Michel de Lamotte (cdH): Een telefoontje van de eerste minister met Angela Merkel zou blijkbaar volstaan om onze problemen op te lossen en ons voor deze winter te verzekeren van de nodige megawatts.

Kunt u bevestigen dat de regering, naast de telefonische afspraken, nog stappen heeft ondernomen bij de Duitse energieleveranciers om de continuïteit van onze stroomvoorziening te verzekeren?

Hebt u nagedacht over de manier waarop de loopflows ondervangen kunnen worden, die tot technische problemen leiden bij het invoeren van elektriciteit?

Patrick Dewael (Open Vld): De rechtszekerheid is erg belangrijk. Wij moeten op koers blijven met de kernuitstap en daartoe moeten de nodige initiatieven worden genomen, ook door de Gewesten. Ik wijs in dat verband op de besparingen die de overheid dankzij de tendering voor de windmolenparken op de Noordzee kon realiseren. We moeten er echter voor zorgen dat er geen twijfel bestaat over de haalbaarheid van de kernuitstap. Dat is cruciaal voor de investeerders. Er moet dan ook werk worden gemaakt van de gascentrales. Wat is de stand van zaken van het financieringssysteem?

Peter De Roover (N-VA): Mijnheer Dewael, u vindt in mij een bondgenoot wanneer het gaat over de beschikbaarheid, de betaalbaarheid en de economische leefbaarheid. Mevrouw Temmerman lijkt het echter niet met ons eens?

Karin Temmerman (sp.a): Het moet voor de economische sector duidelijk zijn dat de kernuitstap er wel degelijk komt, zodat er tijdig voor alternatieven kan worden gezorgd. De heer De Roover blijft daarover voortdurend twijfel zaaien.

Karine Lalieux (PS): De heer Wollants is goed vertrouwd met de materie. Hij pleitte ervoor de kerncentrales tot na 2025 open te houden. Een jaar geleden torpedeerde de N-VA het Energiepact inzake de energietransitie. Drie andere Gewestministers hadden dat pact samen met de minister van Energie goedgekeurd.

Ik begrijp de bezorgdheid van de heer Dewael. Er werd niets ondernomen om de stabiliteit van of de subsidies voor de gascentrales te verzekeren. Volgens de krant L'Echo zullen gezinnen 400 euro meer moeten betalen voor gas en elektriciteit. Daarover stelt men u dan ook vragen, mijnheer De Roover, omdat u de kernuitstap zodanig hebt getorpedeerd dat de regering vandaag niet klaarstaat. Wij willen en eisen de kernuitstap!

Kristof Calvo (Ecolo-Groen): Die criteria die de heer De Roover opsomt, zijn bijzonder interessant. Hoe rijmt hij echter het beschikbaarheidscriterium met de exploitatie van stokoude kerncentrales? Ook op grond van zijn eigen criteria zijn er voldoende argumenten voor de transitie, maar hij blijft steeds maar de twijfel organiseren. En dat er geen energiepact is, is te wijten aan de Vlaamse N-VA-regering, die het pact niet heeft willen ondertekenen en de boel op die manier heeft gesaboteerd.

Peter De Roover (N-VA): Niemand, ook de premier niet, heeft ooit beweerd dat een telefoontje naar mevrouw Merkel kon volstaan. Het spijt me, maar wij houden vast aan die drie criteria, die trouwens ook in de plannen van groene ministers zaten. Wij laten ons niet opjutten en blijven op een realistisch spoor. De heer Calvo noemt dat sabotage, wij noemen zijn discours propaganda.

ENGIE Electrabel draagt een verpletterende verantwoordelijkheid. Overspeel uw kaarten niet, zou ik willen vragen. De heer Calvo kan dan wel heel de tijd insinueren dat wij aan de kant van het bedrijf staan, maar dat is totaal uit de lucht gegrepen.

Kristof Calvo (Ecolo-Groen): Ik moet die indruk helemaal niet wekken, de N-VA staat overduidelijk aan de kant van ENGIE Electrabel. In de toespraak van de premier gisteren zat een lichtpunt. Hij wil aan een kamerbrede coalitie werken om via een claim het geld in Parijs te halen. Vandaag zegt de N–VA tegen hem dat hij zijn kaarten niet mag overspelen. Het is echter het bedrijf dat moet betalen en niet de Vlaamse burgers en bedrijven!

Peter De Roover (N-VA): De heer Calvo heeft de grenzen van de belachelijkheid nu echt wel bereikt! Toen ik waarschuwde om de hand niet te overspelen, had ik het tegen ENGIE en niet tegen de premier. De heer Di Rupo antwoordt niet en de heer Calvo luistert niet. Daarmee hebben we de oppositie samengevat. (Applaus bij de meerderheid)

Kristof Calvo (Ecolo-Groen): De heer De Roover heeft nog altijd niet gezegd dat ook hij ervan uitgaat dat ENGIE Electrabel de factuur voor de volle 100% zal moeten betalen. Als hij dat zegt, trek ik onmiddellijk mijn woorden terug en zal ik zelfs applaudisseren. Tot nog toe is de N-VA altijd de eerste om ons op de belangen van de multinationals te wijzen.

Peter De Roover (N-VA): We gaan hier vandaag geschiedenis schrijven: ik ga applaus krijgen van Kristof Calvo! Ik verklaar immers het volgende: "De verantwoordelijkheid van ENGIE Electrabel is gigantisch. ENGIE Electrabel – dat is dus niet Charles Michel – overspeel uw hand niet!" (Hilariteit en applaus bij de meerderheid) Ik voeg eraan toe – en dat doe ik omdat het op mijn blad staat, niet omdat Kristof Calvo het vraagt – dat het onaanvaardbaar zou zijn dat de factuur door de burgers betaald zou moeten worden. (Gelach en applaus bij de meerderheid)

Karine Lalieux (PS): Ik zou hier ook smakelijk om kunnen lachen als de gezinnen de energiefactuur niet gepresenteerd zouden krijgen, omdat een N-VA-minister weigert om de btw te verlagen! De Staat zou de factuurverhoging van de gezinnen voor zijn rekening kunnen nemen en een rechtszaak tegen Electrabel kunnen aanspannen.

Peter De Roover (N-VA): En dit komt dan van dezelfde partij die ons aanvalt op het begrotingstekort. Als we de btw lineair verlagen, dan betaalt niet het bedrijf, maar de belastingbetaler. Mij lijkt het socialer om ENGIE Electrabel te laten betalen.

Karin Temmerman (sp.a): Ik ben blij dat de heer De Roover eindelijk toegeeft dat de btwverhoging een begrotingsmaatregel is geweest. Een verlaging is lineair maar de verhoging was dat ook. Ook wie moeite heeft om de factuur te betalen moet 21% betalen voor een basisproduct dat even noodzakelijk is als water.

Ahmed Laaouej (PS): Het zijn de gezinnen die de verhoging van de btw op het verbruik zullen betalen! Aangezien de btw op de prijs berekend wordt, doet u ze een tweede keer betalen wanneer de prijs stijgt. Wat u hun met deze prijsstijging ontneemt moet u hun teruggeven!

Catherine Fonck (cdH): De meerderheid herhaalt dat de burgers en de ondernemingen niet voor de meerkosten zullen moeten opdraaien omdat de factuur zal doorgeschoven worden naar Electrabel, maar niemand van de meerderheid legt uit op welke manier dat zal gebeuren. De verkiezingen staan voor de deur, en ik hoop dat dit geen holle aankondigingen zijn om de kiezers te sussen.

Vanaf november zal de factuur verhogen. Hoe zal u ervoor zorgen dat Electrabel daarvoor opdraait?

Eerste minister Charles Michel: We moeten inderdaad concreet uitvoering geven aan onze verbintenissen. Wij hebben twee grote bekommernissen. Het contact met mevrouw Merkel past in een bredere strategie om de voorzieningszekerheid in de komende maanden te garanderen.

Eind september hebben we een abnormale piek van de prijzen in ons land vastgesteld. Ik heb de CREG om een objectieve analyse over het verband met de onbeschikbaarheid van een deel van het kernenergiepark gevraagd. Ik heb de minister opgedragen om alle rechtsmiddelen te onderzoeken om bij consensus of onder dwang een akkoord met het bedrijf te sluiten.

Voordat die beslissing werd genomen, heb ik met de directie van ENGIE Electrabel gesproken en deze laten weten dat de regering erop zal toezien dat het bedrijf zijn verantwoordelijkheid opneemt voor de elektriciteitsvoorziening en de prijzen. De Staat moet niet opdraaien voor de prijsverhoging.

Jean-Marc Nollet (Ecolo-Groen): De burgers en de kmo’s moeten steeds meer betalen. Daar hun contract eerlang afloopt, moeten ze het vernieuwen en voelen ze het verschil dat al zichtbaar was op de slides die de CREG hier meer dan een week geleden voorgesteld heeft.

Als de grondstofprijzen stijgen, ontvangt de Staat een overschot aan btw-ontvangsten. Kan dat deel niet aan de meest kwetsbaren teruggestort worden? Voor de hoogste inkomens bedraagt de variatie slechts 0,1% van hun maandelijkse uitgavecapaciteit…

Dit zou boven op de inspanningen die Electrabel van zijn kant moet leveren, komen.

Catherine Fonck (cdH): U wijst ENGIE Electrabel aan als enige verantwoordelijke voor de prijsstijging. Dat pleit uw minister en de manier waarop ze het dossier beheert, niet vrij.

We zullen zien of uw woorden zullen worden gevolgd door doeltreffende daden en of de extra kosten vanaf begin november worden gecompenseerd.

U hebt het over rechtsmiddelen. Dat wekt de indruk dat het een hele tijd zal duren.

Tot slot weet ik niet of uw besprekingen met Duitsland enkel een telefoontje inhouden dan wel of er concreter wordt overlegd met bondskanselier Merkel. U zou transparanter moeten zijn over de inhoud van uw gesprekken.

Uw aankondigingen zijn belangrijk, maar doeltreffende maatregelen des te meer.

Raoul Hedebouw (PTB-GO!): Wat de prijsstijging als gevolg van het door Electrabel georganiseerde tekort betreft, is het belangrijk om de algemene stijging in ogenschouw te nemen, zonder een onderscheid te maken tussen de verschillende factoren, namelijk technische problemen of gebrekkig onderhoud.

We moeten ook in ons achterhoofd houden dat de elektriciteitsprijs in België al maanden hoger is dan in onze buurlanden.

Kunt u al inschatten in hoeverre de btw-ontvangsten zullen stijgen als gevolg van de stijging van de elektriciteitsprijs? Werden er al prognoses gemaakt?

Mijnheer de minister van Financiën, hoeveel extra geld zal er naar de staatskas vloeien als gevolg van die prijsstijgingen? Waarom compenseert u die prijsstijgingen niet met een btw-verlaging? Dat zou een budgettair neutrale operatie zijn. U hebt dat voorstel resoluut van tafel geveegd.

Servais Verherstraeten (CD&V): Dit debat leert – en dat is positief – dat de oppositie de meerderheid en de eerste minister steunt in zijn initiatieven om enerzijds studiewerk te doen naar de invloed van de abnormale onbeschikbaarheid van de kerncentrales op de prijzen en om anderzijds een eventuele prijsverhoging te verhalen op ENGIE. Het gerecupereerde geld moet gaan naar hen die de verhoging hebben betaald, namelijk de gezinnen en de ondernemingen.

De energieprijs bestaat uit diverse componenten: de fiscaliteit, de openbare dienst en de productieprijs. Door internationale marktfenomenen los van de onbeschikbaarheid, maar ook door de onbeschikbaarheid zelf en door de openbare dienstverlening is er een invloed op de productieprijs.

De CD&V vindt niet dat men een sociaal beleid voert door het btw-tarief aan te passen, precies vanwege het mattheuseffect. Energie speelt een belangrijke rol in de concurrentiepositie van vele ondernemingen, bijvoorbeeld in de chemie- en de non-ferrosector, en in het verbruik van onze gezinnen, zeker van de gezinnen die het het lastigst hebben. Een overheid moet zeker niet verdienen aan prijsstijgingen in het kader van productie. Mocht blijken, bijvoorbeeld uit de studie van de CREG, dat de overheid door die stijgingen meer inkomsten heeft, dan moet dat geld naar de consumenten en de ondernemingen terugvloeien.

Karine Lalieux (PS): U zou ervoor kunnen zorgen dat de gezinnen niet rechtstreeks hoeven op te draaien voor de meerkosten, zodat ze, in afwachting van een terugbetaling door ENGIE, geen moeite hebben om de eindjes aan elkaar te knopen.

De energieprijs in België is tijdens deze zittingsperiode al sterk toegenomen. Energie is een basisbehoefte en moet dan ook voor iedereen toegankelijk zijn.

In de regeringsverklaring is er sprake van de energienorm. De minister belooft al vier jaar daar werk van te maken, maar we wachten nog steeds.

Eerste minister Charles Michel: We hebben aan de diensten van Financiën gevraagd om het effect van de evolutie van de energieprijzen op de fiscale ontvangsten te ramen. Aangezien we niet weten hoe lang de stijging zal aanhouden, is het belangrijk om onze voorzieningszekerheid te versterken.

Dat kan bijdragen tot een normalisering van de prijzen.

In de tabel van de CREG zien we dat er eind september een prijsverhoging was in België. De tabel toont ook dat België over het algemeen in de Europese middenmoot zit op het vlak van energieprijzen.

Stroominvoer uit Duitsland is mogelijk via Frankrijk en Nederland. Mijn gesprek met de Duitse bondskanselier had tot doel ons te verzekeren van toegang tot die infrastructuur als dat deze winter nodig is. Vandaag gebruikt Duitsland deze infrastructuur. Dit is trouwens een structurele discussie tussen andere Europese landen. Ter voorbereiding van mijn gesprek met mevrouw Merkel waren er contacten tussen minister Marghem en haar Duitse ambtgenoot

Wat ENGIE Electrabel betreft is de kwestie op juridisch vlak niet eenvoudig, en ik kan hier niet zomaar een oplossing uit de hoed toveren.

De eerste gegevens over de juridische opties die ik dit weekend gekregen heb, zijn nog te onvolledig om hier al te berde te brengen.

We stellen alles in het werk om ENGIE Electrabel te dwingen zijn verantwoordelijkheid op te nemen en zullen erop toezien dat in eerste instantie de meest kwetsbaren steun krijgen. Daarvoor zijn net de federale bijdragen bestemd, namelijk om de sociale tarieven in ons land te kunnen financieren.

De energienorm is zeer belangrijk, maar slechts deels een federale verantwoordelijkheid, omdat ze ook afhangt van de distributietarieven. Daarom overlegt de regering met de deelstaten en de federatie van verdelers om zo snel mogelijk tot een beslissing te komen.

In de regeringsverklaring heb ik niet toevallig vijf punten aangestipt waarvan ik wil dat we er nog tijdens deze regeerperiode beslissingen over nemen om beter voorbereid te zijn op de toekomst. (Applaus bij de meerderheid)

Ahmed Laaouej (PS): De elektriciteitsprijzen rijzen de pan uit en we weten niet wanneer uw onderhandelingen met ENGIE Electrabel ten einde lopen. Hoe kunt u de elektriciteitsfactuur van de burgers, die nu meer betalen voor hun stroom, dan meteen verminderen? U hebt daar geen antwoord op gegeven. Door de btw-verhoging wordt de bevolking twee keer benadeeld: u moet er dan ook op zijn minst voor zorgen dat de mensen het bedrag van die verhoging terugkrijgen.

Jean-Marc Nollet (Ecolo-Groen): Een juridische oplossing schudt men inderdaad niet zomaar uit de mouw. Wanneer zullen de burgers en kmo's echter de bedragen terugkrijgen die ze vandaag moeten uitgeven? Er moet dringend iets gebeuren en op die vraag bent u niet dieper ingegaan.

Eerste minister Charles Michel: Mijnheer Laaouej, uw voorstel komt erop neer dat de Staat de verantwoordelijkheid van Electrabel op zich moet nemen. Wij willen dat degenen die verantwoordelijk is, daar zelf de gevolgen van draagt.

Mijnheer Nollet, er werd gevraagd om de belastingontvangsten op te volgen om na te gaan of er daar werkelijk een financiële capaciteit vrijkomt die op de een of andere manier gebruikt kan worden. De eerste prioriteit is echter na te gaan hoe Electrabel zijn verantwoordelijkheid opneemt.

Dat punt zal aanstaande vrijdag op de ministerraad besproken worden. Ik zal dan verslag uitbrengen over de voortgang van de werkzaamheden.

Peter De Roover (N-VA): Er moet ruimte worden gegeven, naar het voorbeeld van de taxshift, op de belastingen op de lonen, een ruimte die de burger dan naar eigen inzicht kan benutten.

Wij delen de zorg over de energieprijzen ten volle, want het gaat hier inderdaad om een basisrecht.

Deze regering heeft terecht gekozen voor een combinatie van minder belastingen, een kleiner overheidsbeslag en een lager overheidstekort. Die combinatie heeft ons een eind in de goede richting gestuwd.

Mijn partij blijft de ambitie nastreven om te komen tot fundamentele veranderingen, wars van links populisme, maar tegelijkertijd willen wij oog hebben voor onzekere burgers die een toekomst willen om naar uit te kijken en die moeilijkheden kunnen ervaren door de hervormingen waarvoor wij hun engagement vragen. Als nieuwe regeringspartij moeten wij soms aanvaarden dat duurzame hervormingen geduld en vastberadenheid vergen.

Het Siciliaanse literaire epos Il Gattopardo verwoordt een en ander goed wanneer de conservatieve prins Salina zijn neef Tancredi ten strijde ziet trekken en er parafraserend wordt gezegd: "Als we ons verzetten tegen noodzakelijke veranderingen, dan zullen we alles verliezen wat ons lief is". Dat is het credo dat mijn fractie drijft. Het betoog van gewezen premier Di Rupo en enkele tussenkomsten van de oppositie hebben de veranderingen van deze regering in de verf gezet. We rekenen erop dat de premier vasthoudt aan 'veranderen wat nodig is om te behouden wat ons lief is'.

Kristof Calvo (Ecolo-Groen): Toch opvallend: de heer De Roover noch de premier heeft Belfius en ARCO vermeld. Tijdens zijn vorige regeerverklaringen heeft de premier altijd duidelijkheid in het vooruitzicht willen stellen voor de 800.000 ARCO-coöperanten, maar gisteren en vandaag wordt daarover met geen woord gerept. Wat is het standpunt van de regering en wat is dat van de N-VA over dit dossier?

Peter De Roover (N-VA): Namens mijn fractie kan ik antwoorden dat we alle wettelijke en Europese bepalingen moeten volgen bij het zoeken naar oplossingen. Een aantal hoofdverantwoordelijken zou zich ter zake toch eens moeten uitspreken, maar voor het overige hebben wij de contouren voor ernstige oplossingen vastgelegd.

Eerste minister Charles Michel: De regering heeft zich enkele weken geleden uitgesproken over beide dossiers. Zo hebben we besloten dat de marktomstandigheden onvoldoende gunstig waren voor een beursgang van Belfius, hoewel we dat principe wel blijven huldigen. Voor ARCO hebben we een ontwerp van oplossing voorbereid, maar werken we, conform het regeerakkoord, in dialoog voort samen met de Europese Commissie.