De actieve rechtsstaat

Herinnert u zich het concept ‘actieve welvaartsstaat’? Het dateert van de paars-groene periode. De eerste regering Verhofstadt moest rood en blauw zien te verzoenen om, met de eerder passieve ondersteuning van groen, oranje en geel in de oppositie te kunnen duwen. Daaruit ontstond het op zich boeiende concept van de actieve welvaartsstaat. Het idee, helder en terecht, wilde mensen activeren, sneller aan het werk helpen na ziekte, ongeval of werkloosheid, zonder de welvaartsstaat te ontmantelen; in tegendeel, om de welvaartsstaat te bewaren voor de toekomst. Omwille van nieuwe omstandigheden moesten oude concepten herdacht worden om de welvaart in stand te houden. 

De uitwerking door Verhofstadt en co liet zeer te wensen over maar het concept overleefde paars en wordt vandaag breed gedragen in de politiek, waarbij de N-VA zich intussen tot voorloper ontpopte. Deze regering slaagt er trouwens beter in om dat idee vorm te geven dan bij paars het geval was. Onze pensioenhervorming en de omvorming van de arbeidsmarkt zijn er sprekende voorbeelden van. 

Gisteren pakte de N-VA uit met de lang verwachte nota over het veiligheidsbeleid tegenover de terreurbedreiging. Niveau V – Verandering voor Veiligheid wordt in de persmededeling gesitueerd als volgt: “De terroristische aanvallen op Europees grondgebied confronteren ons met een harde realiteit. Een vijand die constant van gedaante verandert, dwingt ons om op nieuwe wijzen de burgers en de democratie te beschermen. Daarom stelt de N-VA een pakket van veiligheidsmaatregelen voor die de inlichtingendiensten, het gerecht, de politie en de bestuurlijke overheden meer slagkracht geven in de strijd tegen terrorisme. Al deze voorstellen situeren zich binnen de grenzen van de rechtstaat, het Europees Verdrag van de Rechten van de Mens (EVRM) en de rechtspraak van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM).”

De rechtsstaat komt in het gedrang als ze niet weerbaar durft zijn en zich weigert aan te passen aan nieuwe omstandigheden.

Eigenlijk zouden we, naar analogie met de 'actieve welvaartsstaat' van de ‘actieve rechtsstaat’ kunnen spreken die als doel heeft de burgers meer veiligheid te waarborgen zonder de rechtsstaat te ontmantelen; in tegendeel om de rechtsstaat te bewaren voor de toekomst.

Die rechtsstaat komt in het gedrang als ze niet weerbaar durft zijn en zich weigert aan te passen aan nieuwe omstandigheden. Een voorbeeld. In de zomermaanden werd een dikwijls zeer onzuiver debat gevoerd over de vrije meningsuiting. Als ‘alle christenen moeten dood’ een strafbare oproep tot geweld is, kan ‘ik vind dat alle christenen dood moeten’ dan vergoelijkt worden door te schermen met de vrije meningsuiting? Het is een manier om het probleem klaar voor te stellen maar die vraag verdient een ernstige behandeling, was (en is) mijn overtuiging. Vandaar mijn insteek bij de gedachtenvorming daarrond eind juli in 'Elke oorlog kent zijn collaborateurs'.

Die vrije meningsuiting, dat hoge goed dat we moeten koesteren, komt wezenlijk in gevaar als ze absoluut wordt ingevuld. Dat wisten de opstellers van de Europese Verklaring voor de Rechten van de Mens al . Het ging dus niet en nooit over het in vraag stellen van die waarde maar juist over de vraag hoe we ze (en die andere fundamentele waarden die de rechtsstaat kenmerken) kunnen bewaren en veilig stellen. Kortom, hoe geven we invulling aan dat concept van de actieve rechtsstaat in een door terreur bedreigde samenleving? En welke instrumenten houden we klaar bij een eventuele escalatie? En hoe zorgen we daarbij dat onze fundamentele waarden ongeschonden blijven?

De N-VA zocht en vond een goede en haalbare tussenweg… naar mijn mening. Wie daar anders over denkt (en geen terroristische propaganda bedoelt te voeren ) weze hiermee uitgenodigd tot het open debat. De teksten staan open voor iedereen, dus wel graag op basis van wat er daadwerkelijk staat.

Hier geplaatst op 11 september 2016.

Foto: Het plan

TIP: Dankzij internet kunnen wij ook veel mensen bereiken buiten de klassieke media om. Help daarbij en deel dit artikel. Gewoon op de knop hieronder drukken.