Als samenleven niet meer spontaan gebeurt

“Dit geweld is onaanvaardbaar en er bestaan geen excuses voor.” Daar was zowat iedereen het over eens na de rellen in Brussel, die de gemoederen weer stevig hebben opgehitst. Maar wat doe je er aan?

Het racisme bij de politie diende aangepakt, de discriminatie op de arbeidsmarkt moest dringend worden teruggedrongen, het onderwijs hoorde meer werk te maken van gelijke kansen, de overheid werd geacht meer te investeren in de dialoog, burgemeesters zouden beter wat meer respect tonen. Het klonk toch snel als verschoningsgrond voor het losgeslagen optreden van ‘jongeren’.

De beschuldigende vinger ging dus weer vooral naar de overheid. Als het gaat over het falend optreden van de lokale politie, dan is die kritiek aan de powers that be terecht. Zorgen voor rust en veiligheid in de straten is wel de allereerste basisopdracht van de overheid. Vooral in Brussel faalt die onmiskenbaar en al jaren. Herinner hoe de toenmalige Molenbeekse burgemeester Philippe Moureaux (PS) in 2010 een schietincident met een Kalasjnikov in Anderlecht afdeed als een fait divers, daarin bijgesprongen door zijn Brusselse collega en partijgenoot Freddy Thielemans. Het is tekenend voor het mentale denkkader van die politieke elite in Brussel.

Vorige week vond de Brusselse procureur, op een moment dat de scherven nog niet allemaal geruimd waren, dat nultolerantie voor dat straatcrapuul geen optie is. De algemene inspectie van de politie was zeer scherp in het rapport over de aanpak van de Brusselse politie: geen coördinatie, niet gepast gereageerd, niet voorbereid op rellen, niet tussenkomen bij plunderingen… Daarbij gaat het niet over de politieagenten zelf maar wel degelijk over de politieke verantwoordelijken. Voor dit soort toestanden is het begrip ‘schuldig verzuim’ uitgevonden.

Maar is het de schuld van de overheid dat ouders hun kinderen niet meer in de hand (kunnen) houden? Is het de fout van de overheid als jongeren geen respect opbrengen voor de ordediensten? Kan de overheid met de vinger gewezen worden wanneer pubers menen dat ze de boel kort en klein mogen slaan wanneer een Instagram-vedette hen oproept om ‘gezellig’ te komen chillen op een pleintje?

Blijkbaar is het de taak van de overheid geworden om opvoerder te spelen en, straffer zelfs, om het samenleven te bevorderen

Blijkbaar is het de taak van de overheid geworden om opvoerder te spelen en, straffer zelfs, om het samenleven te bevorderen. In het Nederlands hebben wij de mooie woorden samenleving en gemeenschap; samen leven met mensen waarmee we iets gemeen hebben. Die mensen kiezen een overheid om regels uit te vaardigen om dat organisch gegroeid samenleven te ordenen. Vandaag moet de overheid zowaar het samenleven zelf organiseren, actief tot stand brengen zelfs. Normaal rekenen alleen totalitaire regimes dat tot hun taak. Zij doen dat omdat het bestaande samenleven de machthebbers niet zint. Nu ontstaat die nood omdat er te weinig spontaan samengeleefd wordt. Met die vaststelling stoten we op de tragedie van vandaag. Dat is de prijs die we betalen voor de superdiversiteit van onze streken. Het is een hoge prijs.

De westerse overheden pakken die nieuwe opdracht bovendien aan vanuit een zeer naïef wereldbeeld. In onze landen weigeren overheden zowaar de basispuntjes op de i te zetten als gevolg van een totaal verkeerde inschatting van de wereldrealiteit. Ze deden dat vroeger en doen dat vandaag weer met nieuwe inwijkelingen. Jan Leyers liet op 16 oktober in zijn programma ‘Allah in Europa’ Mustafa aan het woord. Hij vluchtte ooit van Afghanistan naar Zweden en geeft nu lezingen aan nieuwkomers uit zijn land van herkomst. Mustafa is scherp voor de Zweden, die hij ‘getraumatiseerd door de vrede’ noemt. Zij menen dat hun inclusieve, vredelievende, seculiere manier van samenleven de normale gang van zaken is en blijven dus volkomen blind voor het feit dat het in het overgrote deel van de wereld heel anders loopt. Over de problemen die daar uit voortvloeien wordt zedig gezwegen, “want niemand wil racist genoemd worden”.

Mustafa hekelt het koesteren van lage verwachtingen voor inwijkelingen. “Je hebt niet dezelfde verwachtingen van de migranten of de vluchtelingen of de…alsof je bijna zegt dat ze niet in staat zijn om onze waarden aan te leren.” Mustafa “wil dezelfde verwachtingen voor iedereen. We moeten die jonge migranten leren dan in Zweden en in Europa de Europese en Zweedse wetten primeren. En als die botsen met de islamitische of de christelijke of de joodse regels, dan primeert de Zweedse wet altijd. Dat moet ook. Dat is het succes van de Zweedse samenleving.” Moet je echt uit Afghanistan komen om dat in te zien?

Je kan geen respect verwachten als je die niet eens voor jezelf kunt opbrengen. Het gebrek aan zelfachting van de Zweden is wellicht de kern van het probleem. Laat die “van de Zweden” uit de vorige zin trouwens maar weg. 

(Hieronder de uitgetikte tekst van een passage uit de genoemde uitzending)

Allah in Europa – Aflevering Zweden/Denemarken (16 oktober 2017)

Voor Mustafa moeten niet alleen jonge Afghanen hun denkbeelden aanpassen. Ook de Zweden zelf kunnen wat hem betreft wat bijsturing gebruiken.

Mustafa: Zweden zijn echt naïef.

Jan Leyers: Is dat zo?

M: Ik grap weleens dat de Zweden getraumatiseerd zijn door de vrede. De Zweden leven al twee eeuwen in vrede. En dus vinden we dat allemaal vanzelfsprekend. Snap je? Zweden denken dat zij normaal zijn en dat zij normale waarden hebben. Dat ze een heel normale kijk op het leven hebben. Maar eigenlijk zijn ze heel extreem. Als ik extreem zeg, bedoel ik dat op een goeie manier. Het is een erg seculier land. Maar het verwelkomt migranten uit traditionele, religieuze culturen. En de Zweden zijn erg vrij. In die zin is Zweden extreem, maar we denken dat we normaal zijn. Dat onze manier van leven…we denken dat iedereen zo wil leven, maar dat is niet waar.

J: Zo te horen is Zweden het minst geschikte land om als migrant naartoe te trekken.

M: We hebben een aantal problemen die we eerlijk moeten aankaarten. De seksuele intimidaties op festivals en in zwembaden zijn een probleem. We hebben in Zweden gevallen van eremoord. Dat zijn de ergste uitwassen. Dat zijn problemen waar de Zweden nog niet eerlijk over hebben gepraat. Die problemen worden ook niet echt aangepakt.

J: En hoe komt dat?

M: Het is gevoelige materie. Niemand wil een racist genoemd worden. En dus vermijd je het onderwerp. Het heeft te maken met wat ik noem: het koesteren van lage verwachtingen (soft bigotry of low expectations). Je hebt niet dezelfde verwachtingen van de migranten of de vluchtelingen of de…alsof je bijna zegt dat ze niet in staat zijn om onze waarden aan te leren.

J: Een raar soort racisme haast. Alsof ze er niet slim genoeg voor zijn.

M: Ja, precies. Je verwacht van hen niet hetzelfde als van Zweden. Van de blanke Zweedse man met blauwe ogen verwacht je heel veel.

J: Hij moet zich gedragen, hij heeft geen excuus.

M: Nee, je zegt eigenlijk dat joden en christenen volwassen zijn. Zij kunnen grappen begrijpen. Christenen moeten kunnen leven met ‘Life of Brian’ van Monty Python. Zij zijn volwassen, de moslims niet. Die moeten we ontzien. Het koesteren van te lage verwachtingen. Ik wil dezelfde verwachtingen voor iedereen. We moeten die jonge migranten leren dan in Zweden en in Europa de Europese en Zweedse wetten primeren. En als die botsen met de islamitische of de christelijke of de joodse regels, dan primeert de Zweedse wet altijd. Dat moet ook. Dat is het succes van de Zweedse samenleving. 

Verschenen in De Standaard van 24 november 2017 en hier geplaatst op 25 november 2017. 

Foto: © Belga

TIP: Dankzij internet kunnen wij ook veel mensen bereiken buiten de klassieke media om. Help daarbij en deel dit artikel. Gewoon op de knop hieronder drukken.