Mooi die gouden medailles maar de aanpak van de overstromingen verdient zelfs geen blikken plak.

De krant De Tijd zet de zaken vandaag op een rijtje:

Kritiek op federale regering voor doorschuiven rampbeheer

Onder druk van de Franstalige politiek gaf de federale regering het crisisbeheer na de overstromingen snel uit handen. De N-VA, de grootste federale oppositiepartij, maakt gewag van een politieke fout en vraagt dat de Kamercommissie Binnenlandse Zaken versneld bijeen komt.

De kritiek op de aanpak van de noodhulp na de overstromingen die vooral de provincie Luik midden juli hard troffen blijft aanzwellen. Op het terrein klinkt al dagenlang de noodkreet dat er een gebrek is aan coördinatie van de hulp. De verschillende overheden wezen de voorbije weken vooral naar elkaar, waardoor er sprake is van chaos op het terrein. De N-VA, de grootste federale oppositiepartij, vraagt dat de Kamercommissie Binnenlandse Zaken bijeenkomt om een stand van zaken op te maken.

Op 15 juli trok minister van Binnenlandse Zaken Annelies Verlinden (CD&V) de coördinatie van de ramp naar zich toe. Dat is de federale fase van het rampenplan, waarbij het Crisiscentrum de hulpverlening op zich nam. Logisch, want er werd met hulpverleners van over het hele land gezocht naar slachtoffers. Zodra die operatie was afgerond en de opkuis moest beginnen, werd de coördinatie op 26 juli overgedragen aan het provinciale niveau. ‘De acute fase van de ramp is voorbij’, oordeelde het kabinet-Verlinden.

Commissariaat voor de Heropbouw

De gouverneurs spelen een belangrijke rol in de crisisbestrijding, maar aangezien die post vaak wordt gebruikt als uitbolbaan voor politici op hun retour is niet elke gouverneur even geschikt om die functie op zich te nemen. Vooral in de provincie Luik, de zwaarst getroffen provincie, dook al snel een gebrek aan coördinatie op bij het ondersteunen van wie zijn woning verloor en bij het opruimen van de schade.

Er worden veel vragen gesteld bij het functioneren van de Luikse gouverneur Hervé Jamar, die er niet in slaagde een slagkrachtige crisiscel te installeren. Met de oprichting van een Commissariaat voor de Heropbouw op regionaal niveau probeerde Waals minister-president Elio Di Rupo (PS) daar een mouw aan te passen, al leidt dat voorlopig niet tot de verhoopte resultaten. De regio's hebben, in tegenstelling tot het federale niveau waar de rampenplannen klaar liggen, amper ervaring met het beheren van dergelijke crisissen.

‘De federale fase werd te vroeg opgegeven’, vindt N-VA-Kamerlid Yngvild Ingels, die adviseur crisismanagement en adjunct-kabinetschef was toen Jan Jambon (N-VA) minister van Binnenlandse Zaken was. Ingels trok woensdag naar Trooz en Chaudfontaine om er de schade op te meten. ‘Er is misschien weer elektriciteit, maar voor de rest is er een tekort aan alles. De mensen voelen zich aan hun lot overgelaten. Dan kan je niet zeggen dat de acute fase van de ramp voorbij is’, zegt ze.

Ingels wijst erop dat de acute fase niet eindigt wanneer het risico op dodelijke slachtoffers weg is. 'De terugkeer naar de normale situatie en de opstart van de nazorg maken daar integraal deel van uit. Pas als dat op orde is, kan je het crisisbeheer aan de provincie overlaten. Dat zoiets veel eerder is gebeurd, wijst op een schrijnend gebrek aan ervaring.'

Druk vanuit Wallonië

In de federale regering is te horen dat er grote druk was vanuit Luik en het Waals Gewest om het crisisbeheer over te hevelen. Federaal leeft het besef dat de aanpak ondermaats is, maar alles weer naar federaal niveau trekken ligt politiek bijzonder gevoelig. Het zou een blamage zijn voor de provincie Luik en de Waalse regering, die bij monde van minister van Financiën Jean-Luc Crucke (MR) in De Standaard betwist dat de coördinatie van de noodhulp mank loopt. 'Je kan niet zeggen dat de politiek niets gedaan heeft na de watersnood.'

De situatie op haar beloop laten is geen optie, beseffen premier Alexander De Croo (Open VLD) en Verlinden. Van op zijn vakantieadres zocht de eerste minister discreet naar een oplossing. De minister van Binnenlandse Zaken deed hetzelfde. Donderdag raakte bekend dat het Commissariaat voor de Heropbouw wordt versterkt met een federale ondersteuningscel. Het gaat om gespecialiseerde medewerkers uit diverse crisisdisciplines, zoals politie, volksgezondheid, brandweer, civiele bescherming en defensie.

'Onze ervaring op federaal niveau schuiven we bij het Commissariaat bij, maar dat houdt wel de lead', klinkt het in de federale regering. Ingels vindt die beslissing 'op zijn minst eigenaardig'. 'In de huidige fase zijn de gouverneurs aan zet, maar blijkbaar heeft men geen vertrouwen in de betrokken personen. Tegelijk durft men de zaak ook niet naar zich toe te trekken. Voor mij bevestigt deze beslissing vooral dat geen goede oplossing wordt uitgewerkt.'

Kamercommissie bijeenroepen

De N-VA gaat Kamervoorzitster Eliane Tillieux (PS) vragen de Kamercommissie Binnenlandse Zaken bijeen te roepen. De Kamer is in reces, waardoor er geen zittingen plaatsvinden. 'We willen een duidelijke stand van zaken krijgen en begrijpen waarom de minister van Binnenlandse Zaken en de premier de grootste ramp die ons land ooit heeft gekend niet beter hebben opgevolgd', zegt Ingels.

Een ervaren rot in het crisisbeheer drukt het zo uit. 'Bij zo een crisis trek je als bevoegde minister je laarzen aan, ga je ter plaatse en blijf je daar tot de situatie onder controle is. We zien nu ministers die vooral tweeten over de Olympische Spelen. Voor de geloofwaardigheid van de politiek is dit dramatisch.'

Dit artikel verscheen in De Tijd op 6 augustus 2021.