'Een belgicist moet hopen op een nieuwe regering met de N-VA'
Brussel 'Ik trek me die brieven van Jean-Pierre meer aan dan anderen in mijn partij', zegt Peter De Roover. Er zit een barst in de relatie tussen het N-VA-kamerlid en voormalig Klara-coryfee Jean-Pierre Rondas.
Nog niet zo lang geleden waren ze medestanders, Rondas als medestichter van de Gravensteengroep en als voorzitter van de stichting achter de Vlaamsnationalistische website Doorbraak, De Roover als politiek hoofdredacteur van Doorbraak en jarenlang drijvende kracht achter de Vlaamse Volksbeweging.
Maar eind vorig jaar begon Rondas op Doorbraak kritische brieven te sturen aan De Roover en de N-VA. Dat de partij in de federale regering heeft beloofd vijf jaar lang niet over het communautaire te spreken, zint hem helemaal niet. Daarmee laat ze volgens hem haar bestaansreden, haar raison d'être, vallen.
'Dat heeft Peter zelf geschreven', zegt Rondas. 'Volgens hem zijn er twee soorten partijen: systeempartijen, die hun raison d'être aan de vestiaire van het parlement moeten afgeven, of extremistische partijen. Dat heeft me een beetje geprikkeld.'
'Ik vind het fantastisch dat de N-VA aan de macht is en ik vind het geweldig dat Bart De Wever burgemeester van Antwerpen is. Ook ben ik diep tevreden, zelfs trots, dat drie Vlaamse bewegers - Peter De Roover, Jan Jambon en Theo Francken - het hebben gemaakt in de politiek.'
'Maar de kritiek van Peter op het extremisme van het FN of Vlaams Belang, daar erger ik me aan. Men heeft de N-VA in het verleden zelf ook gedemoniseerd, gefasciseerd. Dan het FN exact dezelfde verwijten naar het hoofd slingeren als de N-VA zelf heeft gekregen, vind ik erover.'
Heeft de N-VA afscheid genomen van haar bestaansreden?
Peter De Roover: 'Het grote verschil met het Front National in Frankrijk of Vlaams Belang bij ons is dat wij ons niet in de irrelevantie laten drijven. De N-VA zit ergens tussen systeem- en extremistische partij in. We zijn te revolutionair om een systeempartij te zijn, maar zitten te veel in de politieke praktijk om extremistisch genoemd te worden. Ligt de lat voor ons daardoor hoger dan voor klassieke partijen? Ik mag het hopen.'
Jean-Pierre Rondas: 'Maar straks bij de federale verkiezingen in 2019 zullen jullie opnieuw op diezelfde verwijten stoten. De generale repetitie hebben we al gehad. Kijk naar hoe eerst Le Monde en daarna ook De Standaard en De Morgen hebben gereageerd op de Belgische betrokkenheid bij de aanslagen in Parijs. Dat was een typisch belgicistische reactie: zie je wel, onze staatsstructuren zijn niet meer uit te leggen in het buitenland. Als we de negentien Brusselse gemeenten willen fusioneren, moeten we ook de zes Belgische regeringen samenvoegen. En dus kan de N-VA haar confederalisme op haar buik schrijven.'
De Roover: 'Kranten en websites dienen om dit debat te voeren, Jean-Pierre. Ik minimaliseer dat niet, maar ik ben met politiek bezig. En op dat vlak is de prestatie van de N-VA toch niet gering. De partij is op een spectaculaire manier door het politieke landschap getrokken.'
'Dertig jaar lang is een belangrijk deel van het Vlaamse electoraat buitenspel gezet, bewust of onbewust, door eigen fout of die van anderen, het kan me niet schelen. Daardoor nam het soortelijk gewicht van de PS wel almaar toe, want ze konden spelen in een kleiner speelveld. In Vlaanderen heeft dat geleid tot gevoelens van machteloosheid en frustratie.'
'Wij hebben eindelijk dat pakket Vlaamse stemmen opnieuw geactiveerd, het is weer nuttig geworden. En daar halen wij onze bestaansreden uit: wij geven een vertaling aan de wensen van het Vlaamse kiespubliek.'
'Institutioneel kon er niets bewegen. Dat is nu eenmaal de prijs van actief zijn in een parlementaire democratie. Wij zijn geen mensen die dan maar hun kalasjnikov bovenhalen'
In het hoofd van De Wever
Maar een institutionele ronde komt er niet.
De Roover: 'Als Jean-Pierre daarop wijst, heeft hij gelijk. Maar tegelijk is er al heel veel gebeurd. We hebben een regering die twee derde van de Vlaamse kiezers vertegenwoordigt. Ook daar ligt de bestaansreden van de N-VA en die hebben we niet losgelaten. Integendeel, we vullen die dag na dag in. We doen wat we kunnen, maar we zijn ons zeer bewust van wat we nu niet kunnen.'
'Op institutioneel vlak hebben wij moeten vaststellen dat er niets kon bewegen. Dat is nu eenmaal de prijs van actief zijn in een parlementaire democratie. Wij zijn geen mensen die dan maar hun kalasjnikov bovenhalen, wij werken in het bestaande systeem. Oké, die democratie steunt op rotte compromissen, waar jij zeer behartenswaardige dingen over hebt gezegd, Jean-Pierre, maar ze zijn er wel. Ze weg fantaseren is voor op een zatte avond.'
Rondas: 'Dat is allemaal heel mooi, het lijkt wel een officiële toespraak, maar eigenlijk worden wij, kritische burgers, herleid tot een soort kremlinologen die moeten proberen te kijken in het hoofd van Bart De Wever, als we al niet van zuiverheid beschuldigd worden. Meedenken met het plan van de N-VA kunnen we alleen proberen.'
De Roover: 'Daarover zullen wij wel nadenken.'
Rondas: 'Dat is erg, Dat sluit een kritische begeleiding door de burger uit.'
De Roover: 'Maar neen, dat heb ik niet gezegd, stop met die slimmigheidjes. De insteek van externe begeleiders nemen we mee. We zullen onze taak vervullen.'
Rondas: 'En wij willen onderweg vragen kunnen stellen en niet alleen officiële toespraken als antwoord krijgen. Er is nog steeds dat plan dat erop rekent dat de PS België zal opgeven als ze geconfronteerd wordt met de consequenties van La Belgique.'
'Ik begrijp dat de Waalse vakbonden Waalse verkozenen een imperatief mandaat willen geven om op te komen voor Wallonië alleen, niet voor heel België. Dat is een zeer interessante discussie. Als de Franstaligen daarop toegeven, heeft De Wever gelijk gehad. Dan is hij geslaagd. Maar misschien slaagt hij helemaal niet, want PS-voorzitter Elio Di Rupo doet enorm zijn best om zich gedeisd te houden, ook al door moeilijkheden in zijn eigen partij. Misschien slaagt dit plan dus helemaal niet. Misschien bestaat het niet eens. Het is ons zo maar half verteld.'
'We sluiten geen communautaire afspraken meer die bol staan van de compromissen. Met ons komt er geen nieuwe staatshervorming'
Liesbeth Homans hoopt dat België in 2025 niet meer bestaat.
Rondas: 'Dat is de taakverdeling. Iemand mag nu en dan een fors statement doen over het einde van België, en dan back to business.'
De Roover: 'Alsof er een groot masterplan is wie wat wanneer mag zeggen. Zo werkt het bij ons niet. Ik weet niet of Liesbeth daar haar verwachting dan wel haar hoop uitdrukte. Zelf beschouw ik me niet als Madame Blanche, ik kan niet voorspellen wat er in 2025 zal gebeuren. Maar als wij slagen in ons beleid zal er tegen dan heel wat vooruitgang zijn geboekt.'
Rondas: 'Wat is dan jullie communautaire minimumprogramma?'
De Roover: 'Wij stappen niet meer in de logica van staatshervormingen. We sluiten geen communautaire afspraken meer die bol staan van de compromissen. Met ons komt er geen zevende, achtste of negende staatshervorming. Op een bepaald ogenblik zal er een paradigmashift moeten plaatsvinden.'
Rondas: 'De grote omwenteling? De echte vraag is hoe je het communautaire weer op de agenda zet als je de bevolking er eerst aan gewend hebt erover te zwijgen.'
De Roover: 'Volgens onze analyse zullen we op een bepaald moment stoten op de grenzen van het institutionele onding dat België heet. En dan zullen de kiezers beslissen, niet de N-VA. Maar we zullen de burger wel een aanbod doen.'
Ruimteschip aarde
Is het een sterke strategie om te proberen de PS uit te roken?
De Roover: ' The proof of the pudding is in the eating. Achteraf zal blijken wat de juiste strategie is geweest. Maar nu hebben we maar twee mogelijkheden: ofwel leggen we ons erbij neer dat we de sprong naar autonomie niet in één keer kunnen maken en gaan we in de oppositie, ofwel laten we de boel niet nog eens vijf jaar verrotten en grijpen we onze kans. Wij hebben voor het tweede gekozen.'
Rondas: 'Als belgicist kun je maar hopen dat er een regering komt met de N-VA erbij, dan krijg je communautaire vrede erbij.'
De Roover: 'En jij hebt liever een zevende staatshervorming die nergens op lijkt. Er kan in deze Belgische context heel wat, maar er kan ook heel veel niet. Deze regering zal de klus maar deels kunnen klaren, omdat de constructiefout niet uit het systeem is. Ooit zal het hele verhaal opnieuw geschreven moeten worden. Maar moeten wij intussen maar abdiceren?'
Rondas: 'Ik weet niet wat de beste strategie is. Ik besef wel dat er compromissen moeten worden gesloten. Maar zou er een federale regering mogelijk geweest zijn met de liberalen, zonder dat er ook maar één liberale verzuchting vervuld zou zijn? Zou het mogelijk zijn dat de socialisten in de regering stappen zonder een van hun programmapunten? Voor de christendemocraten durf ik nu even twijfelen, maar goed. Wat jullie hebben gedaan, is het sluiten van een hypercompromis, waarbij van het eerste artikel van jullie statuten niets maar dan ook niets in huis komt.'
De Roover: 'Het alternatief was de oppositie.'
Rondas: 'Neen, het alternatief was onderhandelen tot je toch iets in handen hebt, zoals ook de andere partijen, met minder stemmen, hebben gedaan.'
De Roover: 'Jean-Pierre, mag ik nu toch eens een oproep doen vanop het ruimteschip aarde. Ja, natuurlijk hadden we kunnen proberen om nog eens gedurende 541 dagen een zevende staatshervorming te bereiken. Ofwel - en wellicht - was ze er niet gekomen, ofwel was ze er wel gekomen en in dat geval verkies ik nog de communautaire stilstand.'
Wat had de N-VA dan moeten doen?
Rondas: 'Ze had minstens de resterende Vlaamse resoluties uit 1999 op tafel kunnen leggen, met fiscale autonomie en de sociale zekerheid. Ze had daar delen van kunnen realiseren. En ze had kunnen proberen om enkele scheeftrekkingen uit de krakkemikkige zesde staatshervorming te halen.'
'Maar daar durft de N-VA niet eens meer over praten. En zo geeft ze de kans aan nota bene Bert Anciaux om de flamingant uit te hangen door te zeggen dat hij het Vlaamse onderwijs in Brussel wil redden. Het is lang geleden dat ik hem zoiets heb horen zeggen, maar ik heb de N-VA niet in het gat zien springen. Mag ik dat niet zeggen?'
De Roover: 'Natuurlijk mag jij dat zeggen. Maar het klopt niet dat wij nu zwijgen over het communautaire. Er is een dik probleem en wij zijn de laatste om dat te ontkennen. België is een failed state. Wij betalen nu een zeer hoge prijs voor de inefficiëntie van ons staatsbestel. Onze hoge staatsschuld is daar het gevolg van.'
Rondas: 'Nu hebt u het nog eens gezegd. Maar straks zwijgen jullie daar weer over.'
De Roover: 'Dat is nu het probleem van de Vlaamse Beweging. Als je geen vijf keer per dag je geloofsovertuiging rondtoetert, is die er niet.'
Rondas: 'Jullie toeteren al twee jaar niet.'
De Roover: 'Dan kunnen we dit interview evengoed stopzetten. Als je niet wil zien dat deze regering twee derde van de Vlaamse kiezers vertegenwoordigt. Is dat dan geen zelfbestuur? Au fond is dit een Vlaamse regering, met een Franstalige premier. Je zou de MR de Vlamingen van Wallonië kunnen noemen, degenen die aansluiten bij de grondstroom in Vlaanderen. En ze is een loyale partner.'
Vlaams Belang
Het is ruzie in de Vlaamsnationalistische familie. Uw tegenstanders kunnen zich verkneukelen.
Rondas: 'Dat verwijt heb ik al eerder gekregen. Al wie een woord van kritiek durft te uiten op de N-VA wordt onmiddellijk in het kamp van Vlaams Belang geplaatst.'
De Roover: 'Ze hebben u toegejuicht.'
Rondas: 'Dat mogen ze als ze mijn redenering volgen. Ik vind niet dat dit debat de Vlaamse Beweging verzwakt, ook al zal de N-VA wel kwaad zijn om de kritiek. Voor mij mag de discussie blijven. Des te meer omdat het kennelijk geen onderwerp meer is voor de belangrijkste partij van de Vlaamse Beweging.'
'Peter spreekt met een grote stelligheid, maar heeft wel moeite om zijn redenering rond te krijgen. Hij vergeet dat er een poging tot re- Belgisering zit aan te komen, waarbij de N-VA opnieuw helemaal alleen zal komen te staan tegenover vragen om de federale kieskring in te voeren of de Brusselse metropolitane gemeenschap op te starten.'
'Het ergste is dat jullie het pad daartoe zelf effenen door het institutionele debat op te schorten. Door er niets over te zeggen, ben je er voor de bevolking ook niet mee bezig.'
Straks splitst een radicale Vlaamsgezinde vleugel zich nog af.
De Roover: 'Wat dat betreft, kan ik u geruststellen. Ik ga heel veel spreken bij lokale afdelingen en praat daar bijna uitsluitend over communautaire thema's. Ik kan u verzekeren dat we heel ver af staan van enige vorm van opstand. Onze achterban weet dat we met de lange termijn bezig zijn.'
Rondas: 'Wel, ook ik heb veel steunbetuigingen gekregen. En niet alleen van Vlaams Belangers, ook van N-VA-leden. Van kabinetsleden zelfs, van jonge medewerkers, van aanwezigen op de Voka-babbel met Sarkozy. Omdat we het debat wel willen voeren en niet doodgeslagen zien worden met verwijzingen naar pragmatisme.'
De Roover: 'Die kritiek op zich is goed. Ze houdt ons scherp, al zijn we best in staat om onszelf kritisch tegen het licht te houden.'
Rondas: (grinnikt)
De Roover: 'Jean-Pierre, het is heel vreemd. Ofwel doen we niets en is het niet goed, ofwel denken we wel na en wordt ons verweten dat we de anderen niet toelaten na te denken. Ik zeg u dat we heel veel zelfrelativerend vermogen hebben. Maar wij proberen met alle gegevens rekening te houden, niet alleen met opiniestukken in Doorbraak. Voor ons is de federale regering nog altijd de moeite.'
Rondas: 'Hij zit in een rol, hé.'
De Roover: 'Jij zit ook in een rol, Jean-Pierre.'
Rondas: 'Ja, maar ik word er niet voor betaald.'
De Roover: 'Ik doe dit niet omdat ik ervoor betaald word. Denk je dat nu werkelijk?'
Realpoliticus
Zou u niet dezelfde kritiek en hetzelfde ongeduld hebben als u niet in de politiek was gestapt?
De Roover: 'Open brieven, zoals die van Jean-Pierre op Doorbraak, zou ik niet hebben geschreven. Ik ben altijd een realpoliticus geweest, ook toen ik nog niet in de politiek zat. Ik heb een doelstelling, maar wil daar ook naartoe.'
Rondas: 'Het voorstellen alsof je moet kiezen tussen pragmatisme of idealisme, dat klopt niet. Je kan niet pragmatisch zijn zonder ideeën, je hebt net ideeënbezorgers nodig om de politiek te voeden.'
De Roover: 'Dat heb ik ook nooit beweerd, want dan ben je louter op de winkel aan het passen. Maar misschien moet u eens een brief schrijven met uw revolutionaire voorstellen om de macht te grijpen met dertig procent van de Vlaamse stemmen. Zo'n stuk zou pas echt goed gelezen worden binnen de N-VA.'
Straks staat u voor dezelfde keuze als in 2014: het communautaire opgeven en in de regering stappen, of het communautaire eisen en in de oppositie belanden.
De Roover: 'Ik bewonder jullie talent om de toekomst te voorspellen.'
Rondas: 'Het is nochtans een legitieme vraag.'
De Roover: 'Hoe wil je dat ik voorspel wat over twee jaar moet gebeuren als we nog niet weten hoe de kaarten over veertien dagen kunnen liggen? We zullen in 2019 opnieuw de afweging maken wat haalbaar is. En beantwoordt dat niet aan onze verwachtingen, dan stappen we in de oppositie.'
Wim Winckelmans
Verschenen in De Standaard op 9 januari 2016 en hier geplaatst op 11 januari 2016.
Foto: © Jimmy Kets
TIP: Dankzij internet kunnen wij ook veel mensen bereiken buiten de klassieke media om. Help daarbij en deel dit artikel. Gewoon op de knop hieronder drukken.
- Login om te reageren