Fair maar nutteloos

8 april én paasvakantie én nog een hoop gedoe rond het overlijden van Steve Stevaert en de reacties daar op én opgewonden passagiers die (tevergeefs) moeten wachten op verlate (afgeschafte) vliegtuigen omdat verkeersleiders staken in Frankrijk én de eerste echte zonnestralen… Enfin, het kopje in de krant ‘Fairness-taks brengt helft minder op’ kon gezien de concurrentie niet echt veel gemoederen opjutten.

Toch verdient dat nieuws de nodige aandacht. In 2013 meende de regering Di Rupo een antwoord(je) te vinden op de gerechtvaardigde vraag naar een meer rechtvaardig belastingstelsel. Multinationals betalen amper belastingen want hebben gehaaide fiscalisten in dienst die ‘het systeem’ altijd weer te snel af zijn. Onze KMO’s draaien op voor de rekening, want wat vadertje staat niet kan innen bij moeilijke belastingbetalers haalt hij bij de minder lastige getaxeerden. Fraudeurs of al te handige fiscale optimaliseerders zitten niet in de zakken van de overheid zoals ze zelf graag ter verantwoording van hun asociale gedrag beweren maar van de brave belastingbetalers, voor wie de tarieven gewoon worden verhoogd. De weg van de minste weerstand, weet je wel.

Sla er de verhalen van de rijkentaks of de fairnesstaks op na. Veel verder dan een belofte die een illusie bleek, zijn ze spijtig genoeg niet gekomen.

De fairness-taks zou die onrechtvaardigheid rechtstrekken. Ook multinationals zouden hun deel van de last dragen en die taks zou volgens de ramingen 215 miljoen opleveren. Zouzou maar wat blijkt vandaag? De echte opbrengst zal minder dan de helft bedragen. Reden: die multinationals betalen een schijntje van wat die belasting hen had moeten kosten om topfiscalisten achterpoortjes te laten openen. ‘Ze hebben zich aangepast aan de wet’, heet dat dan. Collega-kamerlid Veerle Wouters heeft de zin en inhoud van die fairness-taks van het begin betwist en krijgt nu overschot van gelijk.

Het jaar was kersvers toen de Franse president Hollande besliste zijn rijkentaks ten grave te dragen. De bedoeling was om de echte veelverdieners meer te laten bijdragen maar ook dit verhaal leest als de kroniek van een aangekondigde dood. Eerst klinken er zware ideologisch geïnspireerde slogans in de verkiezingscampagne; vervolgens wordt na de verkiezingsoverwinning een verwaterde versie op papier gezet. Als je in een coalitieregering zit, is dat ook onvermijdelijk. Van Hollande had je natuurlijk wel de zuivere aanpak mogen verwachten, maar goed. Vervolgens fluit één of ander rechtscollege het ontwerp terug naar af wegens ongrondwettelijk, ingaand tegen Europese regelgeving of iets dergelijks. Er volgt een verder afgezwakte versie die een jaar of zo later amper of niet blijkt te werken, waarna ze helemaal wordt afgevoerd. Als de gevolgen neutraal en niet negatief blijken te zijn, mogen we al van geluk spreken. Tja, die maakbaarheid van mens en samenleving: het wil doorgaans flink tegenvallen.

De stap naar het debat over bijvoorbeeld de vermogenswinstbelasting is dan heel klein. Ik ben heel erg voor een correcte belastingheffing. Dat sommige inkomsten niet langs de fiscus moeten passeren, tast terecht het rechtvaardigheidsgevoel aan. Vanzelfsprekend moet één en ander passen binnen de beginselen van een zogenaamde taxshift. Di Rupo’s fairnesstaks of Hollandes rijkentaks gewaagden amper of niet van compensaties voor de andere belastingbetalers. Bij een correcte taxshift moet elke euro meerinkomst omgezet worden in dezelfde euro belastingvermindering elders. Ze moet ook de juiste mensen treffen en niet de reeds zwaar belaste middenklasse terwijl de echte doelwitten zich feestelijk verplaatsen waardoor de pijlen er glad naast vliegen. Zo’n maatregel moet bovendien technisch een beetje op poten staan én mag het hele systeem niet nodeloos ingewikkelder maken dan nu al het geval is. Geen groter geschenk aan vermogenden dan een complex belastingsysteem.

Ja, de eis om de belastingen correcter te innen, om de lasten eerlijker te verdelen, is helemaal terecht. Maar de pogingen om daar ook echt iets aan te doen, slagen zelden in het opzet. De weg naar de hel is geplaveid met goede voornemens en de wereld wordt niet beter van populistische sloganistiek. Sla er de verhalen van de rijkentaks of de fairnesstaks op na. Veel verder dan een belofte die een illusie bleek, zijn ze spijtig genoeg niet gekomen.

Hier geplaatst op 10 april 2015.

Foto: collega Veerle Wouters zoals gepubliceerd op de partijwebstek.

TIP: Dankzij internet kunnen wij ook veel mensen bereiken buiten de klassieke media om. Help daarbij en deel dit artikel. Gewoon op de knop hieronder drukken.