Erdogan wint overtuigend… in Vlaanderen

De AKP van de Turkse president Recep Tayyip Erdogan was gisteren niet aan het feest bij de parlementsverkiezingen. In 2011 behaalde die nog 49,8% van de stemmen en een ruime zetelmeerderheid. Dit keer mikte die partij op een tweederde zetelmeerderheid, zodat de weg open zou liggen voor de invoering van een sterk presidentieel regime. Erdogan, zo zat het plan in elkaar, zou dan helemaal vrij spel krijgen.

Gisteren zakte het stemmenpercentage echter naar 40,6, wat toch een stevige klap is. Bovendien verloor de AKP de zetelmeerderheid en moet ze nu op zoek naar een coalitiepartner. Die moet gevonden worden bij één van de drie andere partijen die de kiesdrempel haalden en verkozenen tellen.

De keuze is bijzonder moeilijk. De CHP (25,3%), de centrum-linkse kemalistenpartij, erfgenaam van het gedachtengoed van Mustafa Kemal Atatürk, is vooral gericht op een seculiere staatsordening. De islamistische AKP staat daar uiteraard heel ver af.

De MHP vertegenwoordigt de uiterst-rechtse Turkse staatsnationalisten en kwam als derde uit de bus met 16,6% van de stemmen. De pro-Koerdische en linkse HDP haalde met gemak de kiesdrempel van 10%, waar de aanhangers vooraf erg veel schrik voor hadden. Maar partijheld Selahattin Demirtas kon liefst 12,8% van de kiezers verleiden en trekt met 80 verkozenen naar het Turkse parlement.

De HDP is zeker geen mogelijke partner voor de AKP. Misschien is er ruimte voor een tijdelijk bondgenootschap met de MHP? Maar ook dan beschikt die combinatie niet over de tweederdemeerderheid die nodig is om het presidentieel regime in te voeren waarvan Erdogan droomt. Of kiest hij voor de chaos-aanpak? Als geen werkbare parlementaire meerderheid kan gevormd worden, bieden nieuwe verkiezingen misschien toch een tweede kans voor de AKP die dan zal uitspelen dat Turkije onbestuurbaar is als AKP geen dominante rol kan spelen.

Deze en soortgelijke analyses zullen de volgende dagen en weken door de feiten worden bevestigd of tegengesproken. Maar hoe zit het met de deelname van de mensen van Turkse afstamming in andere landen? Zij hebben automatisch de dubbele nationaliteit en bij deze verkiezing werd er heel veel energie ingezet om hen tot deelname aan te zetten. In 54 landen vonden verkiezingen plaats, georganiseerd in Turkse consulaten en ambassades. Volgens officiële cijfers namen bijna 36% van de mensen met (ook) Turkse nationaliteit die elders wonen effectief deel aan de verkiezingen. Ook 35% van de mensen in ons land met Turkse nationaliteit brachten hun stem uit, wat vier keer meer is dan bij de presidentsverkiezingen vorig jaar. Campagne voeren helpt duidelijk.

Er lijkt zelfs een communautaire kloof te lopen doorheen de Turkse gemeenschap in België.

Erdogans AKP blijkt doorgaans als sterkste uit de bus te komen. Zweden, Italië en Zwitserland vormen de uitzonderingen. Op basis van gegevens van de krant Cumhuriyet zou de pro-Koerdische HDP in Zweden bijvoorbeeld 43,3% gehaald hebben, tegenover slechts 34% voor de AKP. HDP won in Zwitserland zelfs 48% en kon in Frankrijk op +/- 30% van de stemmen rekenen, weliswaar niet genoeg om ook daar de sterkste te worden. In Duitsland wint de AKP met 53,6%, in Oostenrijk en Nederland met 64,2%. In België komt de AKP ook met veel voorsprong als nummer 1 uit de bus, met liefst 62,9% van de stemmen. (Ook in België - zoals in de andere Europese landen - verliest de AKP redelijk fors in vergelijking met de score van Erdogan bij ons bij de presidentsverkiezingen van vorig jaar. Maar zoals gezegd, namen toen veel minder mensen deel.)

In de diaspora is Erdogan dus doorgaans veel populairder dan in Turkije zelf, van +13% in Duitsland tot +23,6% in Nederland. Het populairst bleek hij zowaar bij de kiezers die hun stem uitbrachten in het consulaat in Antwerpen. Daar klokte de AKP zowaar af op 67,8% of 27,2% meer dan in Turkije zelf. Er lijkt zelfs een communautaire kloof te lopen doorheen de Turkse gemeenschap in België want in het Brusselse consulaat kwam de AKP ‘slechts’ aan 57,7% van de stemmen, 10% minder dan in de stembus die in Antwerpen stond opgesteld.

De Koerdisch-gezinde HDP komt wel in de meeste landen als tweede uit de bus, op ruime afstand weliswaar van de winnaars. In ‘Antwerpen’ was dat met 11,8% (achterstand op AKP van 56%) en in Brussel met 15,3% (42,4% achter op de nummer 1).

Vanwaar die extra-conservatieve reflex van in het buitenland levende ‘Turken’? Het is een bekend fenomeen dat uitwijkelingen graag nostaligisch vasthouden aan een verstarrend beeld van het oude vaderland, waarvan Erdogan de incarnatie met vedette-allure vormt. Bovendien oordelen mensen op afstand eerder over het beeld Erdogan dan over de concrete politicus, waar de Turken in Turkije meer mee te maken hebben. Als de politicus begint te falen dan reageren de inwoners in Turkije sneller, terwijl het beeld minder aan directe erosie onderhevig is en zich langer staande houdt. Uit de cijfers die uit de stembus zijn gerold stellen we alleszins vast dat Erdogan nergens populairder is dan bij ‘Vlaamse Turken’. Zijn recente optreden in Hasselt heeft daar heel waarschijnlijk sterk toe bijgedragen.

(AANVULLING: Wat zeker ook heeft meegespeeld is de streek van afkomst. In Centraal-Turkije haalt Erdogans AKP ook vandaag de meeste stemmen en vele mensen van Turkse afkomst in ons land komen uit die, conservatiever stemmende, gebieden. Vergeten we ook niet dat de score in België voor Erdogan bij de presidentsverkiezingen vorig jaar nog veel hoger lag in procenten met weliswaar slechts een kwart deelnemers in vergelijking met dit jaar.)

Hier gepubliceerd op 8 juni 2015.

Foto: Erdogan in Hasselt. 

TIP: Dankzij internet kunnen wij ook veel mensen bereiken buiten de klassieke media om. Help daarbij en deel dit artikel. Gewoon op de knop hieronder drukken.