Zondagsmijmering: Over rijke families

We hebben ons wel in de luxe gestort, te weten de esthetische.

Zo stonden de Galleria Doria-Pamfilj, Palazzo Barberini en de Galleria Borghese op het af te vinken reisplan. Vlaanderen hing er ruim te pronken met conterfeitsels van Rubens, Quinten Matsijs, de Breughel-familie, David Teniers maar ook Jan Frans van Bredael, Paul Bril en andere Vincent Adriaenssensen.

Caravaggio bleek enkele keren op reis maar er restte genoeg werk van diens penseel. El Greco, da Vinci, Tintoretto, Memling, Raffael, Titiaan, Velazquez, enfin zowat alles wat ik me herinner uit de schildershoofdstukken van onze ‘Van Altamira tot heden’ tekende present.

Maar de Bernini’s maken op mij de grootste indruk, wat in die omgeving wel wat wil zeggen. Je neemt dus een blok marmer, klopt er al het overbodige af en je houdt een beeld over. Hoe zoon Gianlorenzo die klus klaarde, grenst aan het bovenaardse, de schepping zelve haast gelijk.

Amper 23 jaar oud liet hij bijvoorbeeld Pluto de stevige vingers in Proserpina’s jonge billen planten, teneinde haar naar de onderwereld te sleuren. Op hulp van de mee uitgebeitelde Cerberus moet Proserpina duidelijk niet rekenen. Barok, overvloedig en vooral adembenemend.

Bij de families Borghese, Barberini of Doria-Pamfilj (deze laatste nog steeds eigenaar van het immense pand annex kunstverzameling) zit er altijd wel een kardinaal en paus tussen, hoofd van de kerk maar ook staatshoofd van de het hele huidige centrale Italië omvattende Pauselijke Staten. Invloed, geld, intrige, macht, gekonkel waarvan nu vooral nog, jawel, hou u vast voor een knoert van een paradoxe, immense schoonheid rest.

Van ons oogpunt beschouwd kenmerkten genoemde families en kerkelijke hoogwaardigheidsbekleders zich door een stuitende asociale ingesteldheid. Terwijl het ‘plebs’ in armoede de schaarse snede broods in het zweet huns aanschijns moest ontwringen aan de rijkgevulde geldkoffers van de Pamfiljs, Borgheses of Barberini’s gooiden die fortuinen naar de ateliers van succesrijke kunstenaars, daarmee hun fortuinen verder aandikkend. Een verantwoord sociaal beleid kan je het bezwaarlijk noemen en vandaag, zeker deze weken, zouden de pleidooien voor eerlijkere, lees hogere belastingen niet uit de lucht zijn.

Die palazzi van de Barberini’s, Borgheses of Doria’s vullen gigantische stadsoppervlaktes. Daar konden talrijke sociale woningen gebouwd worden ter leniging van de toen nog schrijnendere woningnood. Er bestaat evenwel geen bulldozer in barokversie.

Ergens in West-Vlaanderen - ik ga voort op mijn geheugen om een onlangs gelezen artikeltje te reconstrueren - wordt een prachtige glas-in-lood-koepel in een school afgebroken omdat er een nieuwbouw komt en het te duur is om de koepel te bewaren dixit de directeur die zegt het geld liever te gebruiken voor het onderwijs zelf. Geef hem maar eens ongelijk. Anderzijds genoten wij zo intens van die Romeinse koepels.

Ik wil uw erfgoeddag absoluut niet vergallen, integendeel, geniet er van, maar geef toe, de oude wijsheid dat wie mooi wil zijn er voor moet lijden, bevat niet alleen waarheid op de badkamerweegschaal.

Foto: Zoon Bernini, wat een mysterie toch. Zijn Ratto di Proserpina is te bewonderen in de Galleria Borghese maar boek uw tickets ruim op tijd. Er zijn veel wachtenden vóór u.

Facebook, 21 april 2024