Zondagsmijmering: Over het omgekeerde van het kwaad

Straks sta ik daar te blinken tussen andere visitekaartjes, te weten onder meer die van menig minister, de presidenten van Oostenrijk en Kosovo en, zowaar, de koning van Spanje, met de bevrijding van dit kamp nu 80 jaar geleden als aanleiding.

Wikipedia helpt wie meer over Mauthausen wil leren graag verder. Zowat 200000 mensen verbleven hier tussen 1938 en 1945, de helft daarvan overleefde dat niet. Die samenvatting mag volstaan.

Op de site rondlopen brengt de gruwel tastbaar dichtbij. Marco vertelt me het verhaal van zijn vader, de opgepakte Ligurische antifascist die twee jaar Mauthausen wél overleefde en later een lief uit ons land opschaarde, waardoor zoon Marco een Italobelg werd. Hij probeert de herinnering levend houden wat met het verstrijken der jaren niet eenvoudiger wordt.

Antifascist. Die term overkoepelt de aanwezigen uit vele landen die gisteren en vandaag de weg vinden naar Mauthausen en Gusen - waar zich een ‘onderafdeling’ bevond.

De bijeenkomst gisteren leek wat te hebben van een bedevaart van links en uiterst-links. Een groep jongcommunisten met rode halsband kreeg in het kamp het antifascisme ingelepeld door een naar uitstraling en uitmonstering overtuigd lijkende aanhanger van de leer van Marx. Spanjaarden zwaaien wat verder met de republikeinse vlag, maar allerminst die van Trump. Enkele verloren gelopen anarchisten dragen hun banier gelaten op de schouder.

Ik heb iets gemeen met deze politiek ver van mij staande activisten: ik ben ook antifascist.

Maar ze lijken het zich toch wat gemakkelijk te maken, leren sommige toespraken.

Doorgewinterde nazi’s en fascisten bleken tot het aller vreselijkste in staat, met name mensen niet meer te zien als mensen maar als te verdelgen ongedierte. Daaruit besluiten zondaars tegen de regels van de logica dat tegenstanders van die onheilsleren daartoe niet in staat zouden zijn en van alle smetten vrij.

Ik zag vandaag mensen slachtoffers huldigen die stonden voor een ideologie die in staat bleek tot even monsterlijke daden. Soldaten van het Rode Leger die in Mauthausen opgesloten werden waren slachtoffers. Dat staat buiten kijf. Mochten ze niet krijgsgevangen genomen zijn, hadden ze wellicht zelf slachtoffers gemaakt, ook ná die oorlog.

Het is niet omdat het fascisme het kwade heet, dat het volstaat zich antifascist te noemen om van het kwade vrijgepleit te worden. Het omgekeerde van het kwade kan zich ook gewoon als een ander kwaad voordoen.

Ook dat ging mij door het hoofd bij dat beklemmend indrukwekkende bezoek aan Mauthausen.

Geniet van de zon die nu vrij over ons schijnt.

Foto: Deze prikkeldraad staat er nu als kunstwerk. Ooit werd zo’n draad echt gespannen, mét elektriciteit.

Facebook, 11 mei 2025