Zondagsmijmering: Over handen in onschuld gewassen

Deze paasperiode – zalig Pasen gewenst trouwens – is Bachs Mattheuspassion niet uit de lucht en al zeker niet uit de Nederlandse. Onze noorderburen zijn dol op de notenrij die Bach componeerde rond het zowel gelovig als ketters kippenvel opwekkende Erbarme Dich. Ook te onzent mag dat oratorium dat de laatste dagen van Jezus verhaalt graag opklinken maar de Mattheus-gekte van onze noorderburen kent geen Vlaamse variant. Zou het zijn omdat de katholieke zuidelijke Nederlanden toch wat terughoudender bleven ten opzichte van die geniale lutheraan die de parochianen in Leipzig elke zondag vergastte op weer wat nieuw orgelwerk?

Bach schoot jarenlang de hoofdvogel af bij Klara’s top 100 (ooit top 75) maar werd vervolgens weggeduwd door Giovanni Battista Pergolesi’s Stabat Mater. Dan hebben we het over een Italiaanse katholiek en over moeder Maria, die het bij roomsen ook beter doet dan bij protestanten.

“Stabat mater dolorosa iuxta crucem lacrimosa dum pendebat filius”, aan de voet van het kruis waaraan haar zoon te sterven hing, stond de wenende moeder. Bach of Pergolesi, we komen niet aan Goede Week voorbij, dus hun namen passen als gegoten bij een mijmering op dit paasweekeinde. (Is het toeval dat het woord ‘mijmering’ viel in mijn rapport als Kamerlid dat Het Nieuwsblad afleverde?)

In Nederland slaat dus elk jaar de passie-gekte toe en dat beperkt zich niet tot Bachs briljante verklanking. ‘The Passion’ is een televisieprogramma dat het lijdensverhaal in modern kleedje steekt en in de paasweek miljoenen kijkers naar de Nederlandse openbare omroep trekt, ook dit jaar weer. Opmerkelijk toch want Nederland kent nog wel sterk levende reformatorische gemeenten maar die vormen schaarse calvinistische vlekjes in een land waar de secularisatie zeer ver doordrong. De paastraditie schudden onze noorderburen echter niet af.

Voor de rol van Pontius Pilatus koos de regisseur van ‘The Passion’ een rondbuikig, pak en das dragend burgemeesterstype, in de mate u bij burgermeesters een baard en lang haar passend vindt. Hij waste ook dit jaar weer zijn handen in onschuld.

Wanneer – verontschuldigt u me dat ik nu van het allerverhevenste naar de politiek schakel – het over burgerparticipatie gaat, moet ik altijd aan die Romeinse bestuurder van Judea denken.

De volksbevraging wordt tegenwoordig graag verkocht als de betere versie van de democratie, de parlementaire variant verre in kwaliteit overtreffend. Ach, de volksbevraging. Jezus Christus werd er ocharme het slachtoffer van.

Het is veelzeggend dat Pontius Pilatus zijn toevlucht nam tot burgerparticipatie om zijn eigen verantwoordelijkheid te ontlopen. Mattheüs, jawel de evangelist bij wie Bach de inspiratie haalde, wijdt er een deel van zijn 27e hoofdstuk aan. “22 Pilatus vroeg hun: ‘Wat zal ik dan doen met Jezus, die Christus genoemd wordt?’ Zij riepen allen: ‘Aan het kruis met Hem!’ (…) 24 Toen Pilatus zag dat hij niet verder kwam, maar dat er veeleer tumult ontstond, liet hij water brengen en waste ten overstaan van het volk zijn handen, terwijl hij verklaarde: ‘Ik ben onschuldig aan het bloed van deze rechtschapen man; gij moet het zelf maar verantwoorden.’ 25 Heel het volk riep terug: ‘Zijn bloed kome over ons en onze kinderen!’ 26 Daarop liet hij omwille van hen Barabbas vrij, maar Jezus liet hij geselen en gaf Hem over om gekruisigd te worden.”

Bij Bach wordt dat: “Was soll ich denn machen mit Jesu, von dem gesagt wird, er sei Christus?” Sie sprachen alle: “Lass ihn kreuzigen.”

Pilatus vond Jezus een rechtschapen man maar liet hem wel kruisigen want, jawel, het volk had gesproken. “Ik ben onschuldig aan het bloed van deze rechtvaardige, het is jullie verantwoording”, zingt hij bij Bach maar dan in het Duits. Zijn handen dompelde hij in het reinigende water, zich handig - jawel, handig - verstoppend achter die volksbevraging.

Of je gelovig bent of niet, die Bijbel staat, voor wie ze wil opmerken, vol wijsheden. Die Pilatuspassage is er zo één en een bijzonder actuele ook. Politici die graag burgers laten uitloten om hen te laten vertellen hoe het zou moeten, zijn dol op teilen water waarin ze hun handen achteraf kunnen dompelen, zodoende voor zichzelf de onschuld afroepend.

Wantrouw hen maar…
geniet vooral van deze Paaszondag, van dat extra uur zonnelicht op elke dag van de volgende zes maanden én van Vlaandrens mooiste.

Facebook, 31 maart 2024