Zondagsmijmering: Over formica

Andere reisliteratuur wendt dan weer voor door de fraaie plaatjes heen het echte leven bloot te leggen, daarbij de donkere, toeristen eerder afschrikkende realiteit niet schuwend. Die zelfs vooral niet schuwend, zelfs omarmend want maatschappijkritische geesten willen wel eens de vergissing begaan weeffouten buitensporig te beklemtonen, denkend dat alleen het donkere echt is en het mooie een valse verbloeming moet zijn, verspreid de heersende orde ten bate.

Alweer zit het echt waardevolle in het evenwicht waar wij stervelingen steeds naar moeten blijven streven, zelfs wanneer het besef is ingedaald dat we het nooit bereiken omdat de pogingen staken ons helemaal uit het lood dreigt te slaan.

Dit alles om te zeggen dat op mijn schoot ‘midnight in Sicily’ van ene Peter Robb ligt, opengevouwen op bladzijde 8. Het is de achterflap die het boek op die schoot deed belanden: ‘Brilliand… melds politics, the mafia, travel, autobiography and serious cooking’. Een mij meer aanlokkende combinatie is moeilijk samen te stellen. Intussen, dus nog geen tien bladzijden verder, durf ik toch al voorspellen dat ik me de keuze niet zal berouwen.

Het eerste melancholische moment ben ik alreeds voorbij. De auteur beschrijft la Vucciria, markt in Palermo die hij eind jaren ‘70 voor het eerst bezocht, en spreidt een rijk tableau uit aan verse etenswaren die onder de zonwerende maar geurvasthoudende luifels uitgestald lagen op zo’n wijze dat het de lezer niet verbaast dat de scène de Siciliaanse schilder Renato Guttuso kon inspireren tot geslaagd conterfeitselwerk.

Robb bezoekt op het pleintje, de Piazza Caracciolo, een eethuis waarvan hij de naam, Shanghai, op geen enkele wijze in verband kon brengen met de nering zelf. De eigenaar, witharig, uitbundig en ietwat intrigerend - vertaal ik Robb schaamteloos want hij is mijn enige bron deze restaurantuitbater betreffend - declareerde met luide stem, schallend over het pleintje, zelfgeschreven gedichten uit een beduimeld schriftje. (Dat het schriftje beduimeld zou zijn, fantaseer ik er hier dan weer ter plekje bij. Het lijkt me passend.) Over het eten, hij koos voor inktvis, blijft Robb discreet op de mededeling na dat er eerder ‘slordig’ gekookt werd en de oven op de veranda stond waar ook de spijs genuttigd werd.

Jaren later, in 1995, bezoekt hij het Palermitaans Shanghai opnieuw. In de straten rond Vucciria verdrong een ander product de zwaardvis, de aubergine, de vijgen en marjolein als verkoopstopper: slechte heroïne. De tafeltjes van de Shanghai werden bij lunchtijd - wanneer het zwarte circuit de straten een beetje mijdt - bezet door toeristen uit Noord-Europa.

Twee meisjes bedienden hem, naar zijn ervaren ‘lusteloos’. Ze vertelden Robb dat grootvader zich niet best voelde. Zijn poëzie?

Ik probeer de auteur nu even de vertalen op een wijze die enigszins recht doet aan wat hij schrijft: “Hij was de meeste tijd te druk met wijn drinken, zei de kleindochter van de dichter zurig, met een vettige vaatdoek over het formica tafelblad vegend, om te denken aan het schrijven van gedichten.”

De panelle die Robb wilde bestellen serveerde de Shanghai niet.

Net omdat dingen voorbijgaan, dient opgelet met melancholie want daardoor dreig je vandaag zaken te missen die ook voorbij zullen gaan.