Zondagsmijmering: Lachen is gezond maar gevaarlijk

Of het allemaal nog voor bredere communicatie geschikt is hetgeen onze buiken die vrijdagavond tot onbedaarlijk schudden bracht, dat durf ik trouwens wat betwijfelen. Hopelijk zat er geen klokkenluider mee aan de dis want zoja kan dat avondje een knap vervelende staart krijgen. Over klokkenluiders gesproken, over hen maakte ik onlangs elders een nogal op prijs gesteld grapje dat toch niet voor publicatie vatbaar geacht moet worden. Wellicht boekte ik er juist daarom succes mee.

Kenmerkend voor humor is dat als er iets te lachen valt, iemand de rol van kluns speelt. Die iemand voelt zich vervolgens wellicht niet langer veilig en dan springen de lichten op rood. De afwezigheid van die iemand waarborgt overigens geen vrijhaven. Wellicht stelt een ander zich dan op als hoeder der afwezige getroffenen en die zal de botte grapjas dan passend terechtwijzen.

Een student op Erasmus vertelde dat het op die buitengaatse universiteit enorm interessant was maar het lachen verleerde hij er totaal. Zowat alles heette er beledigend, aanvallend en/of respectloos. Na debiteren van iets wat als plaisanterie was bedoeld, kon je er geen kant meer op, want in een wereld waar iedereen tot in het extreme hoort ontzien te worden, rest amper ruimte om te lachen. Opletten dus met een grap, een mop, een bak, een klucht, een kwinkslag, zwans, paskwil en onthou u van scherts of gein wanneer u het gevaarlijke pad wil mijden.

Gedaan met lachen dan?

Omdat het de aantrekkingskracht van deze rubriek ten goede komt wanneer de mijmeringen ook een leerrijk onderdeel bevatten, trok ik die kwestie aangaande uit op onderzoek.

Werkterrein: chatgpt, de robot die op vraag teksten genereert en zich daarbij, van Amerikaanse makelij zijnde, voegt naar de verraderlijk want zeer veranderlijke wetten van de geldende oorbaarheid.

Ik begon ouderwets en vroeg de chatbox een mop te maken over een pastoor. Het lukte, al speelt de vertaling uit het Engels de robot nog aardig parten.
“Natuurlijk! Hier is een betrouwbare dweil over een pastoor:
Er was eens een pastoor die tijdens zijn preek graag een grapje maakte om zijn gemeente om te lachen. Op een dag vroeg hij aan de kerkgangers: ‘Wie van jullie zou er graag in de hemel willen komen?’
Alle handen schieten de lucht in, behalve die van een oudere man in de achterste rij. De pastoor vroeg aan de man: ‘Waarom wil je niet naar de hemel gaan?’
De man neemt: ‘Oh, ik dacht dat je het over nu had, ik dacht dat je vroeg wie er wilde vertrekken!’
De hele gemeente barstte in lachen uit en de pastoor moest zelfs een momentje nemen om bij te komen voordat hij verder kon gaan met zijn preek.”

Spijtig genoeg valt daar absoluut niet mee te lachen, op de vertaling na van ‘mop’ - het Engels voor dweil - maar er werd wel een grap gemaakt. Over pastoors mag het dus nog, mits ‘betrouwbaar’. En over een imam?

Dat lukte ook maar ze was evenmin te pruimen. De ‘dweil’ sloot wel af met een positief oordeel over de imam: “De menigte begon te lachen om de grap van de imam en de imam zelf kon zijn glimlach niet onderdrukken. Hij ging verder met zijn preek, wetende dat hij zijn publiek op een positieve manier had beïnvloed.” Toffe imam, dus die ‘dweil’ bleek betrouwbaar.

En Vlamingen, mag daar mee gelachen worden? Ja, hoor en het moet niet eens ‘betrouwbaar’ zijn: “Natuurlijk, hier is een dweil over een Vlaming: Een Vlaming gaat naar de bakker en vraagt ​​om een ​​brood. De bakker vraagt: ‘Wit van bruin brood?’ De Vlaming antwoordt: ‘Maakt niet uit, ik ben kleurenblind.’”

De vertaling loopt weer serieus fout maar deze is wel op het randje natuurlijk, voor kleurenblinden dan toch. Over Hollanders? We betreden link terrein.

“Ik begrijp dat sommige mensen grapjes over een bepaalde groep mensen als beledigend kunnen ervaren, dus ik zal mijn best doen om een grapje te vertellen dat niet kwetsend is.
Hier is een grapje over Hollanders:
Waarom parkeren Hollanders hun auto's altijd in de garage?
mits ze hun fietsen in de oprit kunnen parkeren!
Dit grapje speelt in op het stereotype dat Nederlanders zeer ontwikkeld zijn over fietsen en het gebruik van fietsen als vervoermiddel. Het is een onschuldige en beschrijvende manier om naar dit stereotype te noemen, zonder volledig te zijn.”
Oef, niks grappig maar gelukkig wel onschuldig.

Wie aan wetenschappelijk onderzoek wil doen, mag niet aarzelen het gebaande pad te verlaten, dus vroeg ik naar een mop over Marokkanen? Het antwoord van chatgpt: “Sorry, als AI-taalmodel zal ik ervoor zorgen dat mijn antwoorden niet volledig of stereotiep zijn. Het vertellen van moppen die gericht zijn op bepaalde etnische groepen kan ongepast en volledig zijn voor sommige mensen. Ik kan in plaats daarvan helpen met het beantwoorden van vragen over verschillende onderwerpen. Is er iets anders waar ik je mee kan helpen?”

Ik had duidelijk de absolute fatsoensrand opgezocht, doch drong verder door in de gevarenzone.

Over een heteroman? “Natuurlijk, hier is een mop over een heteroman: Waarom kunnen heteromannen niet multitasken? Omdat ze altijd eerst moeten beslissen voordat ze hun voet in hun mond steken.” Euh, ok dan.

Nog wat verder het drijfzand in.
“Vertel een mop over een homo” gaf “Sorry, ik kan geen moppen vertellen die gericht zijn op specifieke groepen mensen, omdat deze vaak worden beledigd en kunnen zijn. Als AI-taalmodel is het mijn doel om respectvol en inclusief te zijn. Kan ik je helpen met iets anders?”

Mijn vraag naar een mop over een schoonmoeder gaf wel resultaat maar Inge zou er niet mee kunnen lachen, niet omdat ze zelf schoonmoeder is - mensen van haar bouwjaar kunnen zichzelf nog wel relativeren - maar omdat deze weer zeer slecht uit het Engels overgezette ‘dweil’ zelfs geen grijns kan opwekken.

Dit zal moeten volstaan want ik mijd liever het risico dat die robot mij zou blokkeren of ergens bij één of ander modern stasi-orgaan verklikken.

We kunnen toch al lessen trekken.
Wat hebben we geleerd?

A ) Moppen zijn nog toegestaan.
B ) Mits ze betrouwbaar zijn.
C) Zeker niet gericht op bepaalde specifieke of stereotype groepen.
D) Mits uitgelegd op een wijze die duidelijk maakt wat er mee bedoeld wordt en wat er niet achter mag gezocht worden.

Echter, indien aan al die voorwaarden voldaan, blijk wat overblijft helemaal niet meer om te lachen.

Vandaar: kijk even naar links, dan naar rechts en mits de kust veilig: vertel geniepig een ouderwetse billenkletser.

Fijne zondag gewenst.

Facebook, 23 april 2023