Zondagse mijmering: Chrysanten onthullen

Het idee van sterke leiders had toch wel wat aan aantrekkelijkheid ingeboet door de toen recente ervaringen. Charles de Gaulle dacht daar anders over en bedankte beleefd voor de naar zijn oordeel bedenkelijke eer om “chrysanten te mogen gaan onthullen”. Hij trok zich knorrend terug in zijn Colombey-les-Deux-Eglises om daar een ruim decennium zelfs bloemetjes te kweken in zijn tuin alvorens terug te keren als president-met-macht in de vijfde republiek. Auriol liet zich wél behangen met het verlepte aureool van Frans staatshoofd maar moest dat jaar machteloos toezien hoe liefst drie premiers snel na elkaar hun ontslag indienden.

Theodor Heuss mocht zich in 1952 president van Duitsland noemen, al bestreek zijn macht slechts het westelijke deel. Bovendien betekende die macht ook in zijn geval niet zo veel meer dan wanneer handen dienden geschud op hoog niveau volgens het protocol vooraan te mogen staan aan Duitse zijde. Achter hem, nu ja ‘achter’, stond de 76-jarige Konrad Adenauer de schuit wel stabiel te besturen.

Heuss was 68, Auriol van hetzelfde bouwjaar en beiden hadden een rijke loopbaan achter de rug die ze sjieke handen schuddend en chrysanten onthullend mochten afsluiten.

Wie vandaag bij de namen Auriol of Heuss zelfs maar ‘och ja’ uitroept, mag al bij de specialisten gerekend worden.

In datzelfde jaar 1952 besteeg een 26-jaar jonge jongedame de Britse troon. Zij beheerste deze week wereldwijd de krantenkolommen en gesprekken bij sociale samenscholingen als daar zijn babyborrels, babbels bij de koffiemachine en vrijdagavondse zatsels. De Queen is niet meer en daar staan we toch even bij stil.

Toen ik ter wereld kwam, droeg ze al tien jaar die scepter en ik ben intussen voorbij mijn brugpensioenleeftijd. Toen beertje Paddington ten tonele verscheen was ze al zes jaar Queen. Het mogen illustraties zijn die haar 70 troonjaren het passende perspectief geven.

Dat fenomeen monarchie, ik geef het hier maar toe alle hoon en onbegrip die het zal oogsten bij wie in mij een strakke republikein vermoedde ten spijt en die manmoedig tegemoet ziend, stelt mij voor problemen. Ik ben namelijk tegen ‘ons’ koningshuis (niks persoonlijk hoor maar die familie staat symbool voor iets dat er beter niet was geweest) maar niet per sé tegen het fenomeen op zich, daarmee dus even inconsequent zijnde als ‘onze’ linkerzijde die wereldwijd tegen monarchieën is behalve in België. Trouwens, als Schot zou ik het met de Queen dan weer moeilijker hebben al was ze zo vriendelijk om te vertrekken van op Schotse bodem.

Republieken bieden voordelen, zeer zeker, maar zo’n de tijd overspannende Queen voedt een gemeenschapsgevoel waar presidenten nooit langer dan een korte periode in slagen.

Ja, al dat gedoe rond de monarchie heeft alles van een droom en dromen zijn bedrog. Achter die glitter gaat alles schuil wat ook de droefenis van het gewone leven kenmerkt en naargelang dat alles steeds minder schuil gaat, smelt de illusie en maakt ze plaats voor desillusie, zelf weer de bakermat voor cynisme en verschraling.

Als beertje Paddington thee gaat drinken bij de Queen, die intussen de vorm had aangenomen van een lieve bomma van iedereen, dan is dat zelfs letterlijk bedrog want… hou u vast, beertje Paddington is niet echt, geënsceneerd, namaak. Maar het filmpje kon op menig gelaat een glimlach toveren - ik weet het, toveren bestaat ook al niet - en de afsluiter “Thank you Ma’am, for everything” deed stromen traantjes van ontroering vloeien. Dat is toch ook iets waard.

Illusies versus desillusies; toveren versus onttoveren. Een maatschappij in evenwicht heeft beide nodig.

De Queen zorgde voor de illusie en de toversfeer. Zij was als het ware de zondagse mijmering in de Britse week vol harde nieuwsfeiten. Wie 70 jaar bloemen onthulde, leidde geen zinloos bestaan al zijn er natuurlijk ook Churchills nodig.

Deze versregels van Philip Larkin passen deze dagen wel heel erg:

In times when nothing stood

but worsened, or grew strange,

there was one constant good:

she did not change.

Deze zondagse mijmering verscheen op Facebook op 11 september 2022.