Rouwhulde Paus Franciscus

Geachte collega’s,

Het was niet geheel onverwacht maar toch kwam het nieuws van het overlijden van paus Franciscus voor velen als een schok. Op Paasmaandag, alsof hij gewacht heeft om nog één Pasen te mogen beleven, om zich nog eenmaal tussen zijn gelovigen op het Sint-Pietersplein te kunnen begeven. De Argentijn Jorge Mario Bergoglio, telg van een bescheiden Italiaans immigrantengezin, werd 88 jaar oud.

Voor zijn gelovigen, de katholieke gemeenschap van ruim 1 miljard mensen wereldwijd, heeft dit overlijden een bijzondere dimensie. Dit verdient ons aller respect, wat onze levensbeschouwing ook mag zijn.

Het katholicisme heeft een grote impact gehad op hoe onze samenleving vorm kreeg. De scheiding tussen kerk en staat maakt het ongepast van op deze plaats over deze vaststelling uitspraken te doen, evenmin om hier een oordeel te vellen over het instituut kerk.

Maar ook veel mensen die zich niet tot de kerkgemeenschap rekenen, zullen de betekenis erkennen van een stem als die van de paus. Het was de stem van een nederig man, wars van pracht en praal, met een hart voor de zwaksten.

Franciscus koos niet altijd de gemakkelijke weg. Hij hield de samenleving én dus ook de politiek spiegels voor. Wellicht deed hij dat soms met een naïviteit die wij ons minder kunnen veroorloven maar omdat een boot dreigt te kapseizen wanneer iedereen aan dezelfde kant staat, is het altijd goed als iemand zich opstelt aan de overzijde.

Nog recent bezocht hij dit land waar zijn kerk zo’n grote rol speelde maar ook veel moeite had om een antwoord te vinden op de vragen die rezen bij misbruikdossiers. We zagen een lichamelijk kwetsbare, frêle oude man maar toch weerklonk een krachtige stem. Wat die zei, plezierde niet iedereen, hij verraste, sprak moedige woorden, raakte gevoelige snaren, aan de ene zijde én aan de andere, bemoedigde en stelde ongetwijfeld anderen weer teleur maar zijn woorden kregen weerklank, lokten debat uit, deden nadenken.

“Ik loop niet met een script rond. Als ik voor iemand sta, kijk ik hem recht in de ogen en zeg ik wat er op mijn hart ligt.” Deze woorden van paus Franciscus verdienen zeker in dit huis in herinnering gebracht te worden.

Die stem met een overtuiging zwijgt nu. Met paus Franciscus verliest de wereld een voorvechter, op zijn manier, voor rechtvaardigheid, vrede en menselijke waardigheid.

Moge zijn voorbeeld om ons spiegels voor te houden navolging krijgen.