Oudjaarsbrief

2019 loopt op de laatste benen. Het jaarrapport kan worden opgesteld. Velen zullen het er over eens zijn: 2019 werd het jaar waarin de politiek faalde want we hebben nog geen Belgische regering. De wal staat vol met stuurloze stuurlui, verwijten roepend naar de werkloze roergangers op de dobberende schuit.

Hoe veelvuldig die analyse ook wordt gemaakt, sta me toe het oneens te zijn met de kijvende commentatoren. Hadden we al wél een Belgische regering gekregen dan was 2019 wellicht het jaar geweest waarin de democratie faalde.

De kiezer heeft op 26 mei gekozen. Mensen als Karel De Gucht heffen de beschuldigende vinger. ‘De kiezer heeft gefaald.’

Heeft die kiezer niet altijd gelijk? Volgens mij had die op 26 mei beter massaal voor de N-VA gestemd. Uiteraard vind ik dat, ik ben N-VA’er. Anderen menen dat de kiezer wel gelijk had. De essentie van de democratie is nu net dat er een botsing plaatsvindt tussen diverse vormen van gelijk.

De vraag is niet of de kiezer gelijk heeft, de vraag is hoe de stemmen van de kiezers (de meervouds ‘s’ is essentieel!) omgezet worden in een beleid dat daar op steunt. De kiezers bepalen de gewichten, delen de kaarten. Geen enkele partij kreeg de meerderheid, dus moet gepuzzeld worden tot een werkbare combinatie die zo’n meerderheid wel haalt.

Meteen na 26 mei heb ik de niet zo moeilijke vaststelling gemaakt dat er zich maar drie mogelijkheden aandienden op Belgisch niveau. (Voor alle duidelijkheid: op het grondgebied België kunnen wel degelijk regeringen gevormd worden, we kregen er na 25 mei meerdere; een Belgische regering formeren: daar ligt het kalf gebonden.)

Ofwel maakt men een Belgische meerderheid waarbij minstens één partner de kiezers in het gezicht spuwt wegens verregaande onverenigbaarheid van de programma’s; ofwel boeken we een nieuw regeringsvormingsrecord; ofwel bieden we noord en zuid zelfbestuur. Er bestaan dus alternatieven voor confederalisme (of welke naam op Vlaams zelfbestuur ook wordt gekleefd): democratisch onfatsoen of onbestuurbaarheid.

De impasse die we vandaag kennen is het gevolg van het respect dat partijen betonen voor hun kiezers (al wankelen sommige partijen/partijvoorzitters daarbij).

2019 was niet het jaar waarin de politici in België faalden, ook zeker niet het jaar waarin de kiezers faalden, het werd het jaar waarin de onverenigbaarheid tussen ‘België’ en ‘democratie’ zich in volle scherpte manifesteerde.

Moge de stem van de kiezers ook in 2020 zwaarder doorwegen dan het gekreun van het aftandse bouwwerk België.

Tekst verschenen op mijn Facebook-pagina op 31 december 2019.