"Het zullen vijf verloren jaren zijn"

De klad zit er totaal in’, zegt Peter. ‘Kristof Calvo pleit ervoor het regeerakkoord open te breken en te herschrijven, cd&v-voorzitter Sammy Mahdi zinspeelt op vervroegde verkiezingen en sociale media lijken het toneel van een open oorlog tussen coalitiepartners. Het weze duidelijk: deze regering hangt met haken en ogen aan elkaar.’ Premier De Croo tracht nu met een ruim zomerakkoord de meubelen te redden en alle zeven coalitiepartners op één lijn te krijgen. Hij identificeerde een aantal ‘werven’, grote thematische onderwerpen die hij voor het zomerreces opgelost wil zien. Wij overlopen de belangrijkste met Peter De Roover.

LEO: Het water staat vandaag heel wat mensen aan de lippen. Het lakse monetaire beleid van de ECB en de schok in de energiemarkt door de oorlog in Oekraïne hebben de inflatie tot een zelden geziene hoogte geduwd. De regering klopt zich op de borst dat ze de nodige maatregelen treft. Maar dat is onvoldoende?

“Ecolo zou inderdaad elke jongere 30.000 euro geven. Het kan niet op.” (lacht) “Het illustreert alvast de budgettaire roekeloosheid die deze regering kenmerkt. Elke steun komt uiteindelijk ergens vandaan, namelijk de toekomstige generaties. Het valt vooral op dat de genomen maatregelen voornamelijk gericht zijn op de inactieven. Neem nu het sociaal tarief, waarbij de overheid verregaand tussenkomt in de energiefacturen van de armste Belgen. Dat is een verdedigbaar principe, maar het komt de facto vooral werklozen ten goede, terwijl mensen die gaan werken tegen een laag loon telkens net uit de boot vallen. Ik vind dat allesbehalve rechtvaardig.”

LEO: Wat met de automatische indexering?

“Dat is wereldwijd een zo goed als uniek principe. Er valt zeker iets voor te zeggen maar ik toch even wijzen op twee perverse zijeffecten. Ten eerste komt de automatische indexering vooral de overheid ten goede. Door de gestegen lonen kan ze namelijk ook meer belastingen innen. Zo komt een groot deel van de koopkrachtstijging meteen terecht in de zakken van de staat. Voor een gezin komt dit in 2022 neer op een verdoken belastingverhoging van 750 tot 1.000 euro. Nog erger is dat voornamelijk mensen en families met een lager inkomen hiervan het slachtoffer zijn: bij elke loonstijging komen zij sneller terecht in een hogere belastingschijf, daalt de werkbonus en stijgt de Bijzondere bijdrage Sociale Zekerheid, waardoor er van hun gestegen loon procentueel meer bij de overheid terechtkomt. ACV-voorzitter Marc Leemans verklaarde naar aanleiding van Rerum Novarum dat wie vandaag 2.900 euro bruto per maand verdient en 10 euro opslag krijgt, daar netto 1 euro van over houdt. Dat geldt ook voor een indexverhoging."

"Ten tweede komt de indexering de concurrentiekracht van onze bedrijven niet ten goede. Die betalen zich nu al blauw aan allerlei bijdrages en zien de loonkloof met andere landen nog verder stijgen. Op een bepaald moment zal ons dat jobs kosten. Daarom verkiezen wij als N-VA altijd om via belastingverlagingen het nettoloon op te krikken, eerder dan de brutoloonkosten voor bedrijven verder te doen stijgen.’

Arbeidsdeal

LEO: Vorig jaar pakte de regering trots uit met een arbeidsdeal. Toch ligt datzelfde akkoord opnieuw op tafel. Dat klinkt vreemd voor een buitenstaander.

“Eerst en vooral: wat toen werd overeengekomen, verdient de term ‘deal’ niet echt. Ik spreek liever van een ‘minidealtje’, waarbij enkele minieme stappen worden gezet richting een werkzaamheidsgraad van 80 procent. Die is nochtans cruciaal om onze sociale zekerheid te vrijwaren. De reden waarom men dit akkoord weer bespreekt, moet je bij de sociale partners zoeken. In het regeerakkoord staat talloze keren ‘sociaal overleg’. Men was het bij de regeringsvorming over weinig eens – behalve dat de N-VA de stouteriken waren – en dus schoof men bij tal van belangrijke onderwerpen de hete aardappel al voorbarig door. Na die ‘arbeidsdeal’ heeft men dat dossier naar de sociale partners gestuurd, die van het akkoord een prop maakten en het in de premier zijn gezicht teruggooiden. Het is ook duidelijk dat minister van Werk Dermagne (PS) met de voeten sleept, tot grote frustraties van de Vlaamse partijen. Het probleem is dat cd&v en Open Vld geen hefboom meer hebben tegen de PS. Ze hebben de Franstalige socialisten vorig jaar al de verhoging van de langdurige werkloosheidsuitkeringen gegeven. Zonder daarvoor iets in ruil te vragen.’

Toekomst kernenergie – onderhandelingen met Engie

LEO: In een recente peiling (van VRT NWS en De Standaard) gaf vier op de vijf van de Vlamingen aan voorstander te zijn om ook na 2025 kerncentrales open te houden. Vanwaar de discrepantie met het beleid van Vivaldi?

“Heel simpel: groene dogma’s. De kernuitstap was de prijs die men moest betalen om N-VA eruit te kegelen en Ecolo/Groen aan boord te takelen. In het regeerakkoord staan randvoorwaarden voor de kernuitstap, maar de groenen wilden absoluut die prijs binnenhalen en hebben de boel feitelijk gesaboteerd. Er was oorlog nodig om hen ertoe te bewegen het licht van de zon niet langer te ontkennen, zijnde de noodzaak van kernenergie in onze energiemix. Het resultaat van die vertragingsmanoeuvres is dat we ons nu in een bijzonder zwakke onderhandelingspositie bevinden tegenover Engie en de regering op de knieën in Parijs moet gaan bedelen. Wat de uitkomst ook wordt, het wanbeleid zal de burger een smak geld kosten. De bouw van nieuwe gascentrales – met honderden miljoenen subsidies aan Engie als toemaatje van Groen – zal bovendien voor heel wat extra vervuiling zorgen. Groen is zo de CO2-uitstootpartij geworden, gekker verzin je het niet.”

Pensioenen

LEO: Minister van Pensioenen Karine Lalieux (PS) houdt zich voorlopig nog op de vlakte, maar zij moet nog voor de zomer een akkoord zien te vinden. Realistisch?

“Mirakels gebeuren op tijd en stond, maar het zou me toch sterk verbazen. In het regeerakkoord staat dat mevrouw Lalieux voor september 2021 met een pensioenhervorming op de proppen moest komen. Ze heeft toen in de pers een voorstel gelanceerd dat zo van de PVDA-fractie zou kunnen komen. De coalitiepartners vielen van hun stoel en het plan werd in de ijskast gestopt. Nu volgt de intussen derde zit, maar ik denk dat de ideologische verschillen binnen de meerderheid te groot zijn om tot een écht akkoord te komen. Dat is met de aankomende lawine aan vergrijzingskosten nochtans van het allergrootste belang. Het is een mooie illustratie van de stilstand die deze regering kenmerkt. Ze laveert van crisis naar crisis en ondertussen staat het land stil. Maar de wereld rondom ons, die staat natuurlijk niet stil. Het zullen vijf verloren jaar zijn. De legislatuur van de stilstand.”

Fiscaliteit

LEO: De Croo wou de fiscale hervorming niet meenemen in zijn zomerakkoord, maar onder druk van cd&v en bevoegd minister Van Peteghem ligt die nu toch mee op tafel. Wat zegt dat over een liberale premier?

“Dat hij de bui al voelde hangen en op voorhand de handdoek in de ring wou gooien. Ook hier is het verschil in opvattingen binnen Vivaldi van die aard dat een grote stap, in welke richting dan ook, me een fabeltje lijkt. Een fiscale hervorming is nochtans broodnodig: we hebben de hoogste loonwig (verschil tussen nettoloon en totale kost werkgever, red.) van alle geïndustrialiseerde landen, een overheidsbeslag van bijna 55 procent. Daartegenover staat een krakkemikkige dienstverlening. Het stilzwijgend pact met de burger, die belastingen betaalt in ruil voor een overheid als kracht ten goede, komt zo onder druk te staan. Met alle onvrede en frustratie van dien.”

“De kans dat er een fiscale hervorming komt, of zelfs maar een blauwdruk voor een toekomstige hervorming komen, is nihil. En misschien maar goed ook. Ik vrees dat een fiscale hervorming onder Vivaldi, en dus met de PS en Ecolo/Groen, sowieso zou neerkomen op een forse belastingverhoging. Toen de N-VA federaal mee regeerde, zijn we er met de tax shift wél in geslaagd een ingrijpende belastingvermindering voor vooral de lage lonen door te krijgen. Maar de overheid blijft sluipenderwijs groter en groter worden. Een toekomstige hervorming moet als basisvoorwaarde hebben dat ze de totale belastingdruk verlaagt, met de focus op arbeid. De Vlaming verdient loon naar werken.”

Gerecht en politie

LEO: Enkele weken geleden trok de top van de magistratuur en de gerechtelijke politie in een hoorzitting fors aan de alarmbel. Zal de regering hun noodkreten kunnen adequaat beantwoorden?

“Ik ga ervan uit dat iedereen het eens is dat straffeloze criminaliteit geen wenselijke zaak is. Dat is nochtans het beeld dat door de gerechtelijk top werd geschetst. Op het departement Justitie heeft Van Quickenborne (Open Vld) een half miljard euro aan extra middelen gekregen, maar dat vertaalt zich niet in succes. Verder dan aankondigingspolitiek komt hij voorlopig niet. Zijn belofte om alle celstraffen ook daadwerkelijk te laten uitzitten, stoer aangekondigd op een persconferentie met alle toeters en bellen, heeft hij al drie keer moeten uitstellen. Over een blamage gesproken. Inmiddels heeft hij een bocht van 180 graden gemaakt en wil hij in het nieuwe Strafwetboek korte straffen afschaffen.”

“De andere helft van de Siamese veiligheidstweeling bevindt zich bij de politie, de verantwoordelijkheid van Annelies Verlinden (cd&v) . Ook haar beleid faalt totaal, en dan met name bij de opleiding van agenten en het aantrekkelijker maken van de job. In de bewuste hoorzitting gaf de politietop aan niet over voldoende mensen te beschikken om zware criminelen aan te pakken. De georganiseerde criminaliteit ontsnapt zo meer en meer de dans.

LEO: De veiligheid van haar burgers betreft nochtans een kerntaak van de overheid.

“Vandaar de grote kwaadheid bij burgers, dat verschil tussen input en output. We zitten met een gigantisch overheidsbeslag en dan nog slaagt de regering er niet in haar kerntaken te vervullen. Bovendien zitten we met begrotingstekort van liefst 27 miljard euro, een ongeziene 5 procent van het bbp. En zo tikt het schuldsalvo aan tot ruim 100 procent van het bbp.

Begroting

LEO: Dat leidt ons naadloos naar de zevende werf…

“Het ontsnapt vaak aan de waan van de dag, maar als economist baren die cijfers me enorme zorgen. Je hoeft geen genie te zijn om te weten dat schulden ooit afbetaald moeten worden. En bij stijgende rentes zal een groter deel van de overheidsuitgaven naar het aflossen van deze schulden gaan. De schatting is dat tegen 2027 onze rentelasten met nog eens 3 miljard euro zullen stijgen, en dat is nog niet eens het worstcase-scenario. Dan zal je elders ferm moeten snijden.”

LEO: Wat moet er gebeuren?

“Eerst en vooral de realiteit onder ogen zien en het geld niet door ramen en deuren blijven gooien. Je moet ook erkennen dat er achter die dramatische cijfers enorme verschillen per regio schuilen. De taalgrens manifesteert zich in elke statistiek. Vooral Wallonië staat aan de rand van de afgrond. Zonder het Vlaamse infuus spreek je van een Grieks scenario en mag het IMF komen aanrukken. De PS-recepten werkten niet veertig jaar geleden, ze werken vandaag niet en ze zullen dat morgen ook niet doen. In de Belgische context worden diezelfde recepten ons echter ook opgedrongen, met de huidige situatie als gevolg. De PS en Wallonië vormen zo een molensteen om de Vlaamse nek. We moeten ons daarvan bevrijden om niet verder omlaag gesleurd te worden. In 2024 moeten we alle kaarten op tafel leggen om tot democratisch zelfbestuur voor de Vlaming te komen. Het is overigens mijn diepe overtuiging dat een emancipatie uit de hulpbehoevendheid, het op eigen benen staan, de Franstaligen alleen maar ten goede kan komen.”

LEO: Tot slot, zingt de ploeg van De Croo het uit tot 2024?

“Dat moet je aan Nostradamus vragen. Ik denk wel dat de kapitein bij de eerste de beste kans in Europa het zinkende schip zal verlaten. Bij de totstandkoming was Vivaldi was het enige bindmiddel een afkeer voor N-VA. Nu is het enige wat hen nog bijeenhoudt de angst voor de kiezer. Een trieste conclusie, maar het is niet anders.”