Debat tweede pensioenpijler

De Morgen

SNIJDEN IN PENSIOENPLANNEN IS OPTIE VOOR REGERING

Een dreigende verlaging van rendement op aanvullende pensioenen zou een verlies tot tienduizenden euro’s kunnen betekenen voor wie stopt met werken. De sociale partners moeten tegen de zomer met een voorstel komen om de opbrengst aan te passen. Zo niet grijpt de regering zelf in. ‘Zonder oplossing dwingt de hoge factuur ons het systeem af te bouwen’, klinkt het bij de werkgevers.

”Ongehoord”, “verbijsterend” en “schandalig”. Een kleine bloemlezing van de reacties op de vraag van verzekeraars om het wettelijk verankerde rendement op groepsverzekeringen af te bouwen, laat weinig aan de verbeelding over. Nochtans is het niet de eerste keer dat Assuralia, de beroepsvereniging van verzekeringsondernemingen, aan de alarmbel trekt.

Wat is het probleem? Groepsverzekeringen behoren tot de tweede pensioenpijler en dienen als aanvulling op het wettelijke pensioen (zie kader). In essentie vormen ze een uitgesteld loon dat op het einde van de loopbaan of bij ontslag wordt uitgekeerd door de werkgever. Daarom dat de wet sinds 2003 een minimumrente oplegt aan de werkgevers. Die bedraagt 3,25 procent voor bijdragen gestort door werkgevers en 3,75 procent voor stortingen door werknemers zelf. Ongeacht de marksituatie.

Simpel Koninklijk Besluit

Om dat rendement te halen, sluit een bedrijf een contract af met een verzekeraar die het geld zo veilig mogelijk belegt. Dat betekent weinig aandelen en heel wat obligaties. Alleen brengen die laatste al een paar jaar amper nog iets op. De situatie is zelfs zo nijpend dat Assuralia niet alleen bij nieuw aangesloten groepsverzekeringen het wettelijke rendement liever ziet dalen, maar ook bij de bestaande. Vandaag geniet zo’n 70 procent van de werknemers in ons land van een bedrijfspensioen, goed voor meer dan 64 miljard euro aan gestorte bijdragen.

”We ijveren voor een regelmatige herziening. Een hoger rendement als het kan, lager als het moet”, klinkt het bij Assuralia. Wettelijk is een aanpassing van het gewaarborgde rendement alvast geen probleem. Een simpel Koninklijk Besluit volstaat, zelfs voor wie nu al is aangesloten. “Vergelijk het met een spaarpotje”, zegt Jan Proesmans van advocatenkantoor Stibbe. “Tot nu heb je recht op 3,25 procent en dat kan straks bijvoorbeeld 2 procent worden.”

Sowieso scheelt een aanpassing een slok op de borrel: tot tienduizenden euro’s minder op het einde van een loopbaan. Daarom reageren vakbonden furieus op het voorstel. “We hebben de verzekeraars niet horen klagen toen hun rendement hoger lag dan 3,25 procent en ze mooie winsten maakten”, stelt Ferre Wyckmans van het ACV. “Dit holt de arbeidsvoorwaarden compleet uit. Als je het rendement laat fluctueren, stort het hele stelsel in mekaar.”

Zo ver zijn we nog niet. Maar een aanpassing lijkt onvermijdelijk. In het regeerakkoord staat letterlijk “dat er een billijke verhouding moet bestaan tussen de rendementsgarantie en de ree?le rendementen”. Bevoegd minister van Pensioenen Daniel Bacquelaine (MR) heeft gisteren alvast een brief gestuurd naar de Nationale Arbeidsraad, met de vraag aan de sociale partners om voor 30 juni met een voorstel te komen. Bereiken werkgevers en vakbonden geen akkoord, dan zal de minister “zijn verantwoordelijkheid” nemen, zo valt te horen op zijn kabinet, zonder te verduidelijken hoe de Franstalige liberaal erover denkt.

”Men heeft in het verleden de illusie gewekt dat er ten eeuwigen dage zo’n rendement zal gelden”, aldus Peter De Roover, die voor N-VA lid is van de Kamercommissie Sociale Zaken. “En dat was fout. Willen we de pensioenen betaalbaar houden, dan zijn hervormingen noodzakelijk. Maar laten we eerst het sociaal overleg afwachten.”

Ook Karel Van Eetvelt van zelfstandigenorganisatie Unizo wil eerst alle kansen geven aan het sociaal overleg. “Alleen wil ik wel waarschuwen. Het zijn de werkgevers die het tekort tussen het wettelijke rendement en het reële rendement verplicht bijpassen. Die factuur dreigt onbetaalbaar te worden. Zonder oplossing rest er ons geen keuze dan het systeem af te bouwen.” Zeker kmo’s zonder groepsverzekering aarzelen door die onzekerheid steeds meer om er een op te starten. Zij bieden liever extralegale voordelen aan, zoals een bedrijfswagen, of wachten tot de economie weer aantrekt.

Geen spel

Oud-sp.a-minister Frank Vandenbroucke deelt de bezorgdheid van werknemers én werkgevers. Hij schreef vorig jaar mee aan het lijvige rapport over een toekomstige pensioenhervorming en was ook de bezieler van de wet op aanvullende pensioenen van 2003.

”Het cijfer van de rendementsgarantie moet bespreekbaar zijn. Alleen gaat het hier niet om een belegging, maar om een pensioen. Daar speel je niet mee. Een gewaarborgde opbrengst is dus cruciaal voor het vertrouwen van het stelsel. Te laag schaadt de werknemer, te hoog de werkgever. Daartussen zul je moeten laveren, en dat is geen eenvoudige opdracht.”

De Standaard

REGERING WIL VARIABELE RENTE OP GROEPSVERZEKERING

Minister van Pensioenen Bacquelaine wil een variabele in plaats van een vaste rente op groeps­verzekeringen voor aanvullende pensioenen. De bestaande contracten zouden wel buiten schot blijven.

Alle ogen waren gisteren op Daniel Bacquelaine (MR) gericht tijdens het vragenuurtje in de Kamer. Het bericht in deze krant dat de verzekeringssector de rendementsgarantie van 3,25 procent op een groepsverzekering voor een aanvullend pensioen wil verlaagd zien tot 0,4 procent - zelfs voor bestaande contracten - had immers voor veel onrust gezorgd. Dat in het regeerakkoord staat dat die gewaarborgde rente ‘moet worden herbekeken’, deed bij de oppositie ook uitschijnen dat de regering al op de lijn van de verzekeraars zat.

’Dit is een aanslag op het pensioen van miljoenen Belgen,’ zei Wouter De Vriendt (Groen). ‘Jarenlang heeft men ons doen geloven dat het aanvullend pensioen essentieel is om een sterk pensioen te krijgen. Sinds deze week ligt dat sprookje toch wel aan diggelen.’ Gaat de regering in op de ‘lokroep’ van de sector, dan zet ze volgens Hans Bonte (SP.A) de sociale vrede op de helling.

Bacquelaine bleef, zoals de voorbije dagen, op de vlakte. Hij kijkt in de eerste plaats naar de Nationale Arbeidsraad, waarbinnen de sociale partners de nodige garanties moeten verkrijgen voor de nieuwe premies. Komen ze tegen eind juni niet tot een ‘unaniem advies’, dan zal Bacquelaine ‘zijn verantwoordelijkheid opnemen’ en zelf een nieuwe regeling uitwerken. ‘Niet reageren zou ons systeem van aanvullende pensioenen immers in gevaar kunnen brengen, terwijl het net de wil is van de regering om het stelsel te veralgemenen en te democratiseren,’ aldus Bacquelaine.

’s Avonds inTerzake liet de minister wat meer in zijn kaarten kijken. Als het van hem afhangt, komt er voortaan een variabele rente op het ingelegde kapitaal, maar de bestaande contracten moeten buiten schot blijven.

Eerder in de Kamer had ook Peter De Roover benadrukt dat de N-VA de wettelijke minimumrente wil laten mee evolueren met de inflatie en de marktrente.

’We willen veel liever op koopkracht inzetten dan op nominale rentevoeten, die een valse vorm van garantie bieden,’ zei De Roover. Hij sprak over een roulettesysteem. ‘Bij een lage inflatie, zoals vandaag, raken de verzekeraars in het nauw. In tijden van grote inflatie dreigt er dan weer een hold-up op de werknemers, omdat zij een lager rendement krijgen dan de marktrente.’

Gepubliceerd door De Morgen op 26 februari 2015 en De Standaard op 27 februari 2015, hier op 2 maart 2015.

Uitgezonden door de VRT op 1 maart 2015.

Foto: foto van een eerdere vraag die ik stelde aan de minister van pensioenen.

TIP: Dankzij internet kunnen wij ook veel mensen bereiken buiten de klassieke media om. Help daarbij en deel dit artikel. Gewoon op de knop hieronder drukken.