De toestand van de democratie in Turkije

Mijnheer de voorzitter, mijnheer de minister, collega’s, wij leven verre van in een ideale wereld. Wij weten dat er wereldwijd nogal wat regimes zijn waar onze waarden en normen van democratie en mensenrechten spijtig genoeg worden miskend. Wij kunnen alleen hopen dat daarin vooruitgang wordt geboekt in de loop der jaren.

De naam Atatürk viel daarnet. Hij heeft in het begin van de vorige eeuw van Turkije een seculiere staat gemaakt. Er was heel wat op te merken over zijn regime als zodanig, laat ons dat niet uit het oog verliezen, maar een seculiere en democratische staat volgens de beginselen die ook wij aanhangen.

Wij zien daarin, dat is voor Turkije toch wel een bijzonderheid, een onmiskenbare achteruitgang de voorbije jaren, in tegenstelling tot wat wij altijd hopen dat de geschiedenis ter zake in petto heeft. De voorbeelden die gegeven zijn, zijn stuitend op het vlak van de persvrijheid.

Ik wil ook opmerken dat heel veel academici, professoren maar ook leerkrachten, met duizenden uit hun ambt worden ontzet. Er is gesproken over de persvrijheid. Het recente voorbeeld maar ook eerdere voorbeelden wijzen erop dat Turkije tegen een hoog tempo achteruitgaat als het over de idealen van democratie en mensenrechten gaat.

Turkije is een bijzonder land, als lid van de NAVO, als potentieel toekomstig lid van de Europese Unie, althans dat is de officiële ambitie. Ik denk dat wij de criteria en de beoordelingen om die reden ook scherper mogen stellen.

Wij hebben, dat is toch belangrijk, met Turkije ook een deal gesloten die ertoe moet leiden om de vluchtelingenstroom die vorige zomer voor problemen heeft gezorgd in betere banen te leiden.

Mijnheer de minister, Oostenrijk heeft het licht deze week op oranje of zelfs op rood gezet voor die deal. Zowel de christendemocratische minister van Buitenlandse Zaken van Oostenrijk als de socialistische minister van Defensie hebben gezegd dat Turkije op de rand staat of zelfs voorbij de rode streep.

Zij hebben eraan toegevoegd dat de Turkijedeal binnen zeer afzienbare tijd wellicht onmogelijk wordt. Tegen die achtergrond wil ik u vragen of u in moeilijkheden op dat vlak voorziet, mijnheer de minister. Ik mag hopen dat wij met onze regering de ogen niet sluiten voor die potentialiteit.

Welke voorbereidingen treft u voor het geval dat de deal met Turkije mislukt? De gevolgen daarvan zouden namelijk ernstig zijn. Wij kunnen ons daar beter op voorzien, dan te wachten tot wanneer het zou gebeuren.

-------------------------------------------------------------------------------------------------------

Mijnheer de minister, dank u voor uw antwoord. Mijn repliek telt drie punten.

Ten eerste, de EU heeft tot nu toe al verschillende keren gereageerd en duidelijk gemaakt dat zij de ontwikkelingen betreurt. Veel indruk heeft dat op Turkije spijtig genoeg nog niet gemaakt. Ik meen dat wij erover moeten nadenken de druk op Turkije effectief op te voeren en dat wij in onze relaties met dat land daar in elk geval effectief rekening moeten houden.

Vandaar dat wij het voorstel van resolutie in die richting mee zullen steunen. Het zal hier volgende week besproken worden.

Ten tweede, wat de deal met Turkije betreft, die moet worden beoordeeld aan de hand van de resultaten. Die resultaten zijn onmiskenbaar, maar ik mag er toch op rekenen dat de regering niet werkeloos wacht tot plots, op een bepaalde dag, de deal niet langer houdbaar zou zijn. Ik dring erop aan dat u met de regering nu al rekening houdt met de mogelijkheid dat de deal niet houdbaar zal blijken, gelet op de ontwikkelingen. Europa moet ter zake ook de nodige maatregelen nemen om de eigen grenzen te kunnen beschermen, zonder daarbij een beroep te moeten doen op de samenwerking met iemand zoals Erdogan.

Ten slotte, wij zitten hier in een Parlement. Collega’s van ons kunnen vandaag hun parlementaire rechten niet uitoefenen. Ik meen dat een expliciete solidariteitsbetuiging van onze zijde meer dan op haar plaats is. Ik wil in het bijzonder hulde brengen aan de mensen uit de pro-Koerdische HDP-partij, die op een inclusieve manier Turkije willen organiseren en daarvoor vandaag op een absoluut onaanvaardbare manier gestraft worden. Het past dat wij ons als Parlement daar ten zeerste tegen verzetten.

Plenaire vraag van 10 november 2016

Foto: Belga